Yapay Zekâ son 20 yıldır hayatımızın her alanına ulaşan bir kullanım alanı buldu. Klasik matematiksel ve istatistiki yöntemlerin aksine “Öğrenebilen” birçok model metin işleme, görüntü işleme, veri üretme, tahmin, karar destek sistemleri gibi bir çok alanda yaygın olarak geliştirilmeye ve kullanılmaya başlandı. Fakat son 20 yılda atılan “….hızlı gelişen yapay zeka teknolojileri ….” İle başlayan giriş cümlelerini bir anda çöp eden yeni bir oyucu OpenAI tarafından sahaya sürüldü “ChatGPT”
ChatGPT ilk hizmete sunulduğunda hepimiz onun sadece İngilizce için iyi eğitilmiş bir dil modeli olduğunu düşünüyorduk. Tıpkı klasik kelime gömmeleri yaklaşımından bir hayli uzaklaşıp metin madenciliğine yeni bir soluk kazandıran BERT gömmeleri gibi. Fakat zaman geçtikçe ve geniş bir skalada kullanıcı ile karşılaştıkça olayın çok daha farklı olduğu anlaşıldı. Önce yazılım geliştiriciler stackoverflow uzmanları yerine yaşadığı problemleri anlatmaya başladı. İçerik üreticiler bana şu konu ile ilgili bir içerik üretebilir misin diye ricada bulundu. Konuyu dışarıdan izleyen diğer meslek erbabı ChatGPT’yi danışabileceği bir tür mesleki “bilge” olarak görmeye başladı bile.
Bu yazıda ChatGPT’yi sağlık alanında nasıl kullanabileceğimizi ele alacağız. Öncelikle yaygın kanaatin aksine ChatGPT tüm diller için iyi eğitilmiş bir dil modeli. Başlangıçta tıbbi bir konuda yardım etmeye niyetli olmasa da sorduğunuz sorulara kayıtsız kalamayan bir “uzman” buluveriyorsunuz karşınızda:
| Kullanıcı | Merhaba senden tıbbi yardım almak istiyorum |
| ChatGPT | Merhaba, ben sadece bir yapay zekâ modeliyim ve tıbbi bir uzmanlık alanım yok. Ancak, belirli bir sağlık sorununuz varsa, size uygun bir uzmana yönlendirebilirim. Lütfen yardımcı olabileceğim bir konu hakkında daha spesifik bilgi verin. |
| Kullanıcı | Bir arkadaşım tansiyonu çok yüksek olduğundan şikâyet etmeye başladı. Tansiyon ilaçları da maalesef uzun süreli bir çözüm olmadı ne önerirsin? |
| ChatGPT | Arkadaşınızın yüksek tansiyonu varsa, doktor kontrolüne başvurması önemlidir. Tansiyon ilaçları sadece semptomları tedavi eder, ancak yüksek tansiyonun nedenlerini ele almak için bir tedavi planı gereklidir. Tansiyonun kontrol edilmesi, kalp krizi, felç ve diğer sağlık sorunları riskini azaltmaya yardımcı olabilir.
Ayrıca, arkadaşınızın sağlıklı bir yaşam tarzı benimsemesi de yararlı olabilir. Bunlar arasında düzenli egzersiz yapmak, sağlıklı bir diyet uygulamak, sigara içmemek, stres yönetimi tekniklerini öğrenmek ve alkol tüketimini azaltmak bulunur.
Bunun yanında, alternatif tıp teknikleri de bazı insanlarda yararlı olabilir. Bazı araştırmalar akupunktur, yoga ve meditasyon gibi tekniklerin tansiyonu düşürmeye yardımcı olabileceğini göstermiştir. Ancak, bunlar sadece bir yardımcı tedavi olarak düşünülmelidir ve doktorunuzun önerilerini takip etmeniz gereklidir. |
| Kullanıcı | Peki sence sebebi nedir? |
| ChatGPT | Yüksek tansiyonun birçok nedeni olabilir. Bazı yaygın nedenler arasında aşırı tuz alımı, yetersiz fiziksel aktivite, obezite, sigara içmek, alkol tüketmek, yüksek stres seviyeleri ve genetik yatkınlık yer alır.
Ayrıca, bazı ilaçlar, böbrek hastalığı, tiroid sorunları ve uyku apnesi gibi bazı sağlık sorunları da yüksek tansiyonun nedenleri arasında yer alabilir.
Arkadaşınızın yüksek tansiyonunun nedeni için, doktorunun birçok faktörü göz önünde bulundurması gerekmektedir. Bu nedenle, arkadaşınızın bir doktor tarafından muayene edilmesi ve tansiyonunun nedeni hakkında daha fazla bilgi edinilmesi önemlidir. |
| Kullanıcı | Haklı olabilirsin çünkü böbrek değerleri de yüksek çıktı |
| ChatGPT | Böbrek fonksiyonlarını değerlendiren testlerde yüksek sonuçlar almak, yüksek tansiyonun altında yatan nedenlerden biri olabilir. Böbrekler, kan basıncını düzenleyen renin hormonu üretirler ve böbrek hastalığı, bu hormonun normal şekilde çalışmasını engelleyerek kan basıncını artırabilir.
Yüksek tansiyon, böbrek fonksiyonları üzerinde de olumsuz etkileri olan birçok sağlık sorununa yol açabilir. Bu nedenle, arkadaşınızın yüksek tansiyonu ve böbrek fonksiyonlarındaki yüksek değerler arasındaki ilişkiyi araştırmak için bir doktora danışması gerekmektedir. Doktorunuz, böbrek fonksiyonlarındaki yüksek değerlere yol açabilecek nedenleri araştıracak ve uygun tedavi planlarını belirleyecektir. Bu süreçte, arkadaşınızın doktorunun önerilerini takip etmesi ve düzenli olarak takip muayenelerine gitmesi önemlidir. |
Gördüğünüz gibi biraz çekimser davranmakla birlikte uzman seviyesinde öneri ve tahminlerde bulunuyor. Daha spesifik durumlarda yeterli bilgi vererek enteresan sonuçlarla karşılaşacağımız aşikâr. Peki asıl soru şu ChatGPT bir uzman doktorun yerine geçebilir mi? Hadi birlikte bir hastalık senaryosu yazarak aldığımız cevapları irdeleyelim.
Hasta Senaryosu
Hasta adı: Ayşe
Yaş: 55
Cinsiyet: Kadın
Tıbbi Geçmiş: Şeker hastalığı (tip 2 diyabet) ve hipertansiyon (yüksek tansiyon) öyküsü var. Daha önce hiç kalp rahatsızlığı geçirmemiş.
Hastalık Geçmişi:
Ayşe, son birkaç gün içinde artan nefes darlığı, öksürük ve halsizlik şikayetleriyle hastaneye başvurdu. Aynı zamanda ateşinin olduğunu da belirtti. COVID-19 testi negatif çıktı. Fizik muayenede, solunum hızının arttığı, oksijen saturasyonunun (% SpO2) 92 seviyesinde olduğu ve rahat nefes almakta zorlandığı görüldü. Elektrokardiyogramında (EKG) anormal bir bulguya rastlanmadı, ancak kan testleri, yüksek kan şekeri düzeyleri ve yüksek tansiyonu olduğunu doğruladı.
Bu bilgileri vererek ChatGPT’den Tanı ve Tedavi ile ilgili öneriler alabilirsiniz.
Tanı:
Ayşe’ye akut solunum sıkıntısı sendromu (ARDS) ve akut dekompanse kalp yetmezliği tanısı kondu. Hastanın solunum sıkıntısı, oksijen saturasyonundaki düşüklük ve anamnezindeki yüksek tansiyonu ve şeker hastalığı gibi risk faktörleri göz önüne alındığında, COVID-19 dışında bir nedenin olduğu düşünüldü.
Tedavi Planı:
Ayşe acil olarak yoğun bakım ünitesine alındı ve aşağıdaki tedavi planı uygulandı:
Oksijen tedavisi: Ayşe’ye nazal kanül veya yüz maskesi ile sürekli pozitif hava yolu basıncı (CPAP) veya basınç destekli ventilasyon (PSV) ile oksijen tedavisi uygulanır. Oksijen seviyeleri ve solunum durumu yakından takip edilir.
İntravenöz ilaçlar: Ayşe’ye intravenöz diüretik (furosemid) ve intravenöz insülin (gerekirse) tedavisi uygulanır. Yüksek tansiyonunu kontrol altına almak için intravenöz antihipertansif ilaçlar da verilir.
Kalp yetmezliği tedavisi: Ayşe’ye oral veya intravenöz olarak kalp yetmezliği tedavisi verilir. Bunlar arasında ACE inhibitörleri, beta blokerler ve diğer kalp ilaçları yer alabilir. Dozaj ve ilaç seçimi, hastanın klinik durumuna ve tıbbi geçmişine göre ayarlanır.
Destekleyici tedavi: Ayşe’nin sıvı ve elektrolit dengesi yakından takip edildi. Eğer gerekliyse, intravenöz sıvı tedavisi uygulanır. Ayrıca, Ayşe’nin beslenmesi de göz önünde bulunduruldu ve uygun beslenme planı düzenlenir.
Monitörizasyon: Ayşe’nin vital bulguları (tansiyon, nabız, solunum hızı, vücut sıcaklığı, oksijen saturasyonu) ve elektrokardiyogramı (EKG) düzenli olarak takip edilir. Laboratuvar testleri (kan şekeri düzeyleri, kan elektrolitleri, böbrek fonksiyon testleri, karaciğer fonksiyon testleri vb.) de düzenli olarak kontrol edilir.
Sonuç
Ayşe’nin solunum sıkıntısı sendromu (ARDS) ve akut dekompanse kalp yetmezliği tedavisi, uygun ve zamanında müdahalelerle yönetilir. Ayşe’nin klinik durumu düzelir ve taburcu edilir. Ayşe ve yakınları, tedavi süreci boyunca gereken tüm desteği alır ve takip planına uyarak iyileşir.
İşin daha ilginç bir yanı var. Bu blog yazısını ChatGPT nasıl hazırlardı sorusunun cevabı. Bana ChatGPT sağlık alanında nasıl kullanılır diye sorduğumda yazdığı makale:
“Sağlık Alanında ChatGPT’nin Kullanımı: Bir Araştırma Makalesi” adlı kurgusal bir makale:
Son yıllarda yapay zeka (AI) teknolojileri, sağlık alanında büyük ilerlemeler kaydetmiştir. ChatGPT gibi dil tabanlı büyük dil modelleri, sağlık hizmetlerinde çeşitli uygulamalar için potansiyel sunmaktadır. ChatGPT, geniş bir veri kümesine dayalı olarak eğitilmiş bir dil modelidir ve doğal dil işleme yeteneklerine sahiptir. Bu makalede, ChatGPT’nin sağlık alanında nasıl kullanılabileceği, potansiyel uygulamaları ve faydaları ele alınacaktır.
- Hastalar ve Sağlık Uygulamaları Arasında Etkileşim: ChatGPT, sağlık uygulamaları ile hastalar arasında etkileşimi kolaylaştırabilir. Bu, hastaların belirli semptomları veya sağlık sorunlarını belirten doğal dilde sorular sorarak cevaplar alabilecekleri anlamına gelir. ChatGPT, doğal dil işleme (NLP) teknikleri kullanarak hastaların sorularına cevap verebilir. Bu, sağlık hizmet sağlayıcılarına danışmadan önce hastaların bilgi edinmelerine yardımcı olabilir.
Örneğin, Babylon Health, İngiltere’de ChatGPT tabanlı bir sağlık hizmeti sunmaktadır. Bu hizmet, hastaların semptomlarını açıklamasına ve ChatGPT tarafından sunulan önerileri takip etmesine izin verir.
- Teşhis ve Tedavi Desteği: ChatGPT, hastalıkların teşhisi ve tedavisi konusunda da kullanılabilir. Hastalar, semptomlarına veya hastalık geçmişlerine ilişkin ayrıntıları girerek, ChatGPT’den olası teşhisler ve tedavi seçenekleri hakkında bilgi alabilirler. ChatGPT, doğal dil işleme tekniklerini kullanarak, hastalık teşhisleri ve tedavi seçenekleri hakkında kapsamlı bilgi sağlayabilir.
Örneğin, Clevy.io, ChatGPT kullanarak bir sağlık botu oluşturdu. Bu bot, hastalara semptomları hakkında sorular sorarak, doğru bir teşhis koyabilir ve uygun tedavi seçenekleri sunabilir.
- Sağlık Takip ve Yönetim: ChatGPT, hastaların sağlık durumunu takip etmelerine yardımcı olabilir. Hastalar, yaşam tarzı seçimleri, ilaç kullanımı, fiziksel aktivite düzeyi ve diyet alışkanlıkları gibi sağlıkla ilgili verileri ChatGPT ile paylaşabilirler. ChatGPT, bu verilere dayanarak hastaların sağlık durumunu değerlendirebilir ve sağlık yönetimi hakkında önerilerde bulunabilir.
Örneğin, Ada Health, ChatGPT teknolojisini kullanarak sağlık durumunu izleyen bir mobil uygulama geliştirdi. Bu uygulama, hastaların semptomlarını kaydetmelerine, sağlık bilgilerini takip etmelerine ve sağlık hizmetleri hakkında öneriler almalarına olanak tanır.
- Sağlık Eğitimi ve Bilgilendirme: ChatGPT, hastaları sağlık konusunda bilgilendirebilir ve sağlık eğitimi sağlayabilir. Hastalar, belirli bir hastalık, tıbbi prosedür veya sağlıklı yaşam konusunda ChatGPT’ye sorular sorabilir ve ayrıntılı yanıtlar alabilirler. Bu, hastaların kendi sağlık bilgilerini artırmalarına ve daha bilinçli sağlık kararları vermelerine yaradı.
Araştırma makalesi yazma kapasitesine bakılırsa bu alanda yaşanan gelişmeler tek kelime ile enteresan. Bir dip not olarak şunu eklemek isterim, denemeyi ilk yazmaya başladığımda aldığım cevaplar çekimserdi. Bu denemeyi birkaç gün sonra tamamlamak için tekrar aynı soruları sorduğumda daha az tereddüt içeren cevaplar aldım. Bu da dil modelinin yazdığımız sorulara göre kendini tekrar eğittiğini teyit ediyor.