Enflasyon, bir ekonomideki mal ve hizmet fiyatlarının zaman içinde sürekli olarak artmasıdır. Kişisel mali durumu birçok yönden etkileyen karmaşık bir olgudur. Enflasyon yükseldiğinde, paranızın satın alma gücü azalır, bu da aynı miktarda para ile daha az mal ve hizmet satın alabileceğiniz anlamına gelir. Enflasyonun kişisel mali durum üzerinde önemli bir etkisi olabilir, ancak paranızı bunun etkilerinden korumanın yolları vardır.
Enflasyonu ve Nedenlerini Anlamak
Geniş anlamda şişme, şişirme, kabartma, coşturma, aşırı genişleme ve şişkinlik anlamına gelen “enflasyon” kelimesi, dar ve kavramsal anlamıyla “fiyatlar genel seviyesinde görülen etkili ve sürekli artışlar” demektir. Başka bir deyişle, enflasyon bir tek veya birkaç malın fiyatının bir defalığına artışı değildir; fiyat artış hızıdır, malların ezici çoğunluğunun fiyatlarının sürekli artışı demektir; bütün malların ortalama fiyatlarının birlikte ve hissedilir ölçüde şişmesi, kabarması demektir. Dolayısıyla enflasyonun düşmesi de fiyatların düşmesi, gerilemesi yahut mevcut seviyesinin altına inmesi değildir; enflasyonun düşmesi “fiyat artış hızının yavaşlaması”dır, örneğin eskiden %50 artmış olan fiyatların şimdi %30 artması demektir.
Enflasyonu nedenlerine göre ve şiddetine göre çeşitli kategorilere ayırmak mümkündür. Nedenlerine göre enflasyon üçe ayrılır: talep enflasyonu (aşırı talepten, üretim yetersizliğinden, arzın talebi karşılayamamasından kaynaklı enflasyon), arz ya da maliyet enflasyonu (üretim girdilerinin fiyatlarındaki, dolayısıyla üretim maliyetlerindeki artışlardan kaynaklı enflasyon), ve fiyat ya da piyasa gücü enflasyonu (piyasada yeterince rekabet olmamasından, firmaların tekel veya oligopol gücünden, kâr marjının yüksek tutulmasından kaynaklanan fiyat artışları). Dolayısıyla enflasyonun, aşırı fiyat artışlarının üç potansiyel sebebi olabilir: aşırı talep, maliyet artışları, rekabet eksikliği.
Şiddetine göre enflasyon ise dörde ayrılır: sürünen enflasyon (%0-2), ılımlı enflasyon (%2-9, tek haneli rakamlar), kronik-yüksek enflasyon (%10-99, çift haneli rakamlar), hiperenflasyon (%100’ü geçmiş, üç haneli rakamlarda enflasyon). Bir de enflasyonun önceden tahmin edilip edilmediğine bağlı olarak “beklenen enflasyon” ve “sürpriz/beklenmedik enflasyon”dan söz edilebilir. Bunlardan ilk iki kategorideki enflasyona katlanılabilir, hatta sürünen enflasyonun üreticiler açısından teşvik edici bile olduğu ileri sürülür. Ancak kronik enflasyon ile hiperenflasyon artık fiyat artış hızının gemi azıya alması, katlanılabilir olmaktan çıkması demektir; bunların yaptığı tahribat hem ekonomik, hem sosyal anlamda çok büyüktür. En berbat olanı doğal olarak hiperenflasyon olup, yerli paranın artık bir alış-veriş ve değer saklama aracı olmaktan çıktığı, “dandik para” haline geldiği fiyatların her saat değiştiği durumu ifade eder.
Enflasyon, mal ve hizmetlere yönelik artan talep, tedarik zincirindeki aksamalar ve artan üretim maliyetleri gibi çeşitli faktörlerden kaynaklanır. Merkez bankaları da bir ekonomideki para arzını kontrol ederek enflasyonda rol oynar. Para arzını artırdıklarında enflasyon yükselebilir ve para arzını azalttıklarında enflasyon düşebilir.
Enflasyonun kişisel mali durum üzerindeki etkisi, enflasyon oranı, satın aldığınız mal ve hizmet türleri ve gelir düzeyiniz dahil olmak üzere çeşitli faktörlere bağlıdır. Yüksek enflasyon oranları, günlük harcamalar için daha az harcanabilir gelire sahip olduklarından, daha düşük gelirli insanlar üzerinde daha önemli bir etkiye sahip olabilir. Ayrıca emekliler veya sosyal güvencesi olan kişiler gibi sabit geliri olanları da etkileyebilir, çünkü gelirleri aynı kalırken yaşam maliyetleri artar.
Paranızı Enflasyondan Korumak
Paranızı enflasyonun etkilerinden korumanın birkaç yolu vardır. Bunun bir yolu, gayrimenkul, hisse senetleri ve emtia gibi tarihsel olarak enflasyona ayak uydurmuş veya daha iyi performans göstermiş varlıklara yatırım yapmaktır. Bu varlıklar enflasyona karşı bir koruma sağlayabilir ve zaman içinde satın alma gücünüzü korumanıza yardımcı olabilir.
Paranızı enflasyondan korumanın bir başka yolu da TIPS (Hazine Enflasyon Korumalı Menkul Kıymetler) gibi enflasyon korumalı menkul kıymetlere yatırım yapmaktır. Bu menkul kıymetler, enflasyona ayak uyduran bir getiri sağlamak üzere tasarlanmıştır ve yatırımınızın zaman içinde gerçek değerini korumasını sağlar.
Yatırımlarınızı çeşitlendirerek de paranızı enflasyondan koruyabilirsiniz. Paranızı hisse senetleri, tahviller ve gayrimenkuller gibi çeşitli varlıklara yaymak, genel riskinizi azaltmanıza ve enflasyonun portföyünüz üzerindeki etkisini en aza indirmenize yardımcı olabilir.
Yatırım yapmanın yanı sıra, giderlerinizi yöneterek de paranızı enflasyondan koruyabilirsiniz. Bunu yapmanın bir yolu borcunuzu azaltmaktır, çünkü yüksek faizli borçlar özellikle enflasyona karşı savunmasız olabilir. Kredi kartlarını, kredileri ve diğer borçları ödemek, genel giderlerinizi azaltmanıza ve paranızın daha fazla gitmesine yardımcı olabilir.
Harcamalarınızı yönetmenin bir başka yolu da enflasyondan etkilenmesi muhtemel mal ve hizmet tüketiminizi azaltmanın yollarını aramaktır. Bu, isteğe bağlı harcamaları kısmak veya bakkaliye ve kamu hizmetleri gibi temel ihtiyaçların maliyetini azaltmanın yollarını bulmak anlamına gelebilir.
Muhasebe ile İlişkisi
Genel kabul görmüş muhasebe ilkelerinin geliştirilmesi ve uygulanması ile muhasebenin temel kavramları geliştirilmiştir. Özellikle bu kavramlar içerisinde tahakkuk, tek para birimi ile ifade etme, ihtiyatlılık, dönemsellik ve tarihi maliyet kavramları ön planda yer almaktadır. Bu kavramın amacı, işletmenin gerçek durumunu yansıtacak şekilde muhasebe fonksiyonunun kullanılmasını sağlamaktır.
Enflasyon ve muhasebe arasındaki ilişki incelendiğinde iki temel kavram ön plana çıkmaktadır. Bunlar “para ölçüsü” ve “maliyet esası” kavramlarıdır. Bu iki kavram enflasyon ortamında işletmelerin gerçek mali durumunun yansıtılmasını engelleyici unsurlar olmaktadır (Kaygusuz, Dokur). Muhasebe uygulamalarında bu kavramlara bağlı kalınması gerektiği için enflasyon etkisinin mali tablolar üzerindeki etkisini gizlemiş olacak ve bu durum işletmenin gerçek mali durumunun yansıtılmasını engelleyecektir. Fiyatlar düzeyindeki değişikleri dikkate almayan muhasebe anlayışı, bu değişiklerin mali tablolara yansıtılmaması nedeniyle beklenenlere cevap vermekte yetersiz kalmaktadır.
Sonuç
Enflasyon kişisel mali durum üzerinde önemli bir etkiye sahip olabilir, ancak paranızı bunun etkilerinden korumanın yolları vardır. Tarihsel olarak enflasyona ayak uydurmuş varlıklara yatırım yapmak, portföyünüzü çeşitlendirmek ve harcamalarınızı yönetmek, enflasyonun mali durumunuz üzerindeki etkisini en aza indirmeye yardımcı olabilir. Bu adımları atarak, paranızın zaman içinde değerini korumasını ve sizin için çalışmaya devam etmesini sağlayabilirsiniz.