DataKapital Blog

Firma yanılma modeli

Arz ve Firma Yanılması

Toplam arzı bekleyişler ile ilişkilendiren bir model eksik bilgi modelidir. Yeni klasik modelin kurucularından Amerikalı iktisatçı E.Lucas tarafından geliştirilmiştir. Firma yanılma modeli olarak isimlendirilen analizde, ekonomideki çok sayıda üreticiden her birinin tek bir mal ürettiği ve çok sayıda mal tükettiği, her üreticinin tüm malların fiyatlarına (genel fiyat düzeyine ) kıyasla kendi ürettiği malın fiyatı konusunda daha fazla bilgiye sahip olduğu varsayılır. Bu varsayım üreticilerin genel fiyat düzeyinde meydana gelen değişmeleri ürettikleri malların fiyatlarında meydana gelen değişmelerle karıştırmalarına ve bu karışıklık da kısa dönem toplam arz eğrisinin pozitif eğimli olmasına yol açar.

Eksik bilgi varsayımının kısa dönem arz eğrisinin pozitif eğimli olmasına nasıl yol açtığı, buğday-ekmek üreten bir çiftçinin üretim kararları incelenerek açıklanabilir. Kar maksimizasyonunu açıklayan ve ekmek satışından elde ettiği gelirle diğer malları satın alan bir çiftçinin ne kadar ekmek üreteceği, ekmek ile diğer malların fiyatları arasındaki orana veya kısaca nispi fiyat haddine bağlı bağlıdır: Nispi fiyatın yükselmesi, çiftçinin daha fazla çalışmayı tercih etmesine yani daha fazla buğday üretmesine yol açar.

Diğer taraftan çiftçi ürettiği buğdayın fiyatını sürekli izler ve dolayısıyla da tam olarak bilir. Buna karşılık tükettiği yüzlerce malın fiyatlarını sürekli takip edemez.  Bu bilgi eksikliği yüzünden çiftçi diğer malların fiyatları – fiyat düzeyleri konusunda tahmin yapar. Bu bağlamda çiftçi ne kadar buğday – ekmek üreteceği konusunda karar verirken, buğdayın nominal fiyatını P(1) ile genel fiyat düzeyine ilişkin tahmini beklentisi P(e) ile birlikte değerlendirir.

Buğdayın fiyatı dahil ekonomide üretilen tüm malların fiyatlarının, genel fiyat düzeyinin ( P ) artması, çiftçinin ne kadar buğday üreteceği konusundaki kararını etkiler. Eğer çiftçi fiyatların artmasını beklemiyorsa ve dolayısıyla da çiftçinin beklediği genel fiyat düzeyi gerçekleşen fakat çiftçi tarafından bilinmeyen fiyat düzeyinden küçük ise P(e) < P(1) , çiftçi buğdayın fiyatındaki artıştan hareketle nispi fiyat düzeyinin P(1)/P(e) yükseldiğini düşünür ve dolayısıyla da daha fazla buğday üretmeye karar verir. Bir başka deyişle, fiyat düzeyinin ( P ) beklenen fiyat düzeyinden P(e) büyük olması ( fiyat düzeyinde beklenmeyen bir artış meydana gelmesi ), çiftçinin buğday arzının artmasına yol açar. Bu analizin tüm üreticiler için geçerli olduğu hesaba katılırsa, eksik bilgi modeli diye de nitelendirilen firma yanılma modelinde, fiyat düzeyinin beklenen fiyat düzeyinden büyük olması, hasılanın artmasına ve dolayısıyla da arz eğrisinin pozitif eğimli olmasına yol açar:

Firma Yanılma Modeli Formülü

 

Exit mobile version