Yazar: Tan Haskol

Paranın tarihi gelişimi dünyanın her yerinde farklılık gösterir. Paranın tarihi insanın tarihi kadar geri gidebilir. İnsanın tarihi ile ilgili bilgilerimiz de sınırlı olduğundan, 3 evrenin dünyanın her yerinde belli bir sıra dahilinde gelişim gösterdiğini söyleyemeyiz. İktisadi gelişim, teknolojik gelişimde olduğu gibi bir sıra izlemek zorunda değil. Trampa ekonomisinden 3. evreye geçmek mümkün. İktisadi gelişimde kestirme yollar var. Paranın en gelişmiş formunu kullanan bir ülke çok daha hızlı gelişebilirken, hali hazırda gelişmiş bir ülke birinci evrede takılıp kaldığı için potansiyelini kullanamaz. Nedir bu 3 evre? 1.Evre: Mal Para Her ne kadar ilk evredeki paraya para desek de aslında o bir mal.…

Türkiye’de faiz tasarruf ilişkisi çok tartışılan bir konu. Peki literatürde iddia edildiği gibi yatırımlar Türkiye’de faize duyarlı mı? Tabloda derlediğimiz araştırmalar faizlerin tasarruflar üzerindeki etkilerinin bölge ve yıllar bazında değişebildiğini göstermektedir. Reel faizin tasarruf oranlarını artırdığı sonucuna varan çalışmalarda, örneklem benzer özellikteki ülkelerden seçilmiştir. Farklı bölgelerden ve kültürlerden farklı gelişmişlik düzeyindeki ülkelerden seçilen örneklemlerde ise reel faizin tasarruflar üzerinde etkisi görülmemiştir. Örneklem, gelişmişlik veya coğrafya bazında ayrıştırıldığında da faiz bir ülke grubunda tasarrufları etkilerken diğerinde etkilemeyebilmiştir. Gupta’nın çalışmasında, reel faizin tasarruf oranlarını Asya ülkerinde olumlu yönde etkilediği görülürken, böyle bir ilişki Latin Amerika ülkelerinde görülmememiştir. Masson ve diğerleri de örneklemi…

Arrow İmkansızlık Teoremi Nedir? Pareto optimal dağılımlardan hangisinin diğerlerinden daha üstün olduğunu ve dolayısıyla da diğerlerine tercih edilmesi gerektiğini belirlemeyi mümkün kılan sosyal refah fonksiyonu yaklaşımının temel güçlüğü, demokratik bir ortamda sosyal refah fonksiyonu oluşturmanın aslında imkansız olmasıdır. Sosyal refah fonksiyonu yaklaşımının pratik değerini ortadan kaldıran bu eleştiri, Nobel iktisat ödülü sahibi Amerikalı iktisatçı Kenneth J. Arrow  tarafından ileri sürülmüştür. Arrow ‘a göre bir sosyal refah fonksiyonunun bireysel tercihleri yansıtmasının beş koşulu vardır; Bireysel tercihler gibi sosyal ( toplumsal ) tercihler de tamlık ve geçişlilik özelliklerine sahip olmalıdır. Bireysel tercihler ile sosyal refah tercihleri birbirlerinden bağımsız bir biçimde dayatılmamalıdır. Toplum…

Kurucu ortağımız Tan Haskol GZT medyanın hazırladığı Z raporu programında paranın basılması ve çoğaltılması sürecini ele alan 8 bölümlük bir seri hazırlayacak. Programın yayınlanan ilk bölümünde kredi ve mevduatların üretilme süreçleri ve bunlara ilişkin mekanikler ele alındı. Bankaların nasıl para bastığı da kişisel hesapların dahil olduğu basit bilançolar üzerinden gösterildi. DEŞİFRE Editör Enes Cebe :  İnsanların tamamının güvendiği ve bir o kadar da yanlış anladığı tek sistem para. Parasal sisteme güvenimiz öylesine büyüktür ki, paranın nereden geldiğini hiçbir zaman sorgulamayız. Onun var olması bize yeter. Ancak biz bugün bunu sorgulamak istiyoruz. Mesela para basmak deyince aklınıza ne geliyor? Birçok kişiniz…

Doğal dil işleme ve sentiment analiz (duygu analizi) çalışmaları veri ve bilgisayar bilimleri başta olmak üzere araştırmacıların gündemindeki bir konu. Sektördeki rekabet dağılımı ise çok ilginç, bir tarafta Google, Microsoft dünyanın en büyük firmaları  sektörün bilimsel çalışmalarının ve temel itici motorlarının ağır ar-ge maliyetlerini üstlenirken, diğer tarafta bu temeller üzerine çarpıcı ürünler geliştiren binlerce küçük ve orta ölçekli firma bulunuyor. Dünyada sentiment analiz bazlı ürün geliştiren, geliştirici firmaların hemen hepsi genellikle vektör bazlı ilkel modelleri ya da Google’ın kullanıma açtığı BERT, ALBERT gibi kütüphanaleri kullanarak ürünlerini geliştirdi. SaaS ya da hizmet bazlı hangi ürün olursa olsun geliştirici genellikle ilk olarak…

Rezerv para nedir? Rezerv para, ülkelerin merkez bankalarının rezervlerinde tuttuğu paradır. Ülkeler, ihtiyaç duyacakları bir para birimini bulamama ihtimaline binaen, bu paradan rezerv tutarlar. Su kesilme ihtimaline karşılık suyun binaların depolarında biriktirilmesi gibi bir uygulamadan bahsediyoruz. Ülkeler yabancı bir para birimine temelde iki sebepten ihtiyaç duyarlar. 1) O para biriminden ithalatları ihracatlarından fazladır. 2) O para biriminden borçlu olabilirler. Su kesilmesi gibi, yabancı paranın ülkeye akışının da kesilmesi ihtimaline karşılık, varken merkez bankalarında ihtiyaç duydukları paralardan depolarlar. Rezerv para için aynı zamanda bireylerin ya da kurumların yatırım saikiyle tuttuğu para anlamı da çıkar ancak bunu mikro düzeye indirgersek konu içinden…

Satın alma gücü paritesi ve nominal ölçüm arasındaki sapmalar ok tartışıldı. Türkiye’nin ekonomik performansı ve performansın önündeki engeller de uzun süredir bu gündemdeki tartışma konularından birisi. Toplam milli gelirin büyümesi veya küçülmesi üzerinden yapılan tartışmalar ve sunulan argümanlar iki ayrı ölçüm metodunu karşı karşıya getiriyor. Bu metotlardan ilki olan nominal değerleme yöntemine göre bir ülkenin gayri safi milli hasılası ölçülen dönem içerisinde üretilen mal ve hizmetlerin toplam piyasa değeri ile ölçülüyor. Ülkelerin nominal gayri safi milli hasılası birbiriyle mukayese edilirken elde edilen değer dolara dönüştürülerek tek bir para birimi üzerinden mukayese sağlanıyor. Bu ölçüm yöntemine göre Türkiye geçtiğimiz bir kaç…

Türkiye’de iş istihbaratı alanında profesyonel olarak çalışan kişilerin, hizmetlerini tanıtırken karşılaştıkları temel problemlerden biri “istihbarat” kelimesindeki anlam kaymasıdır. İstihbarat sözcüğü sektörde çalışan bir profesyonel için bilgi elde etme, işleme ve sunma süreçlerinin tamamını ifade ederken halkın büyük çoğunluğu için espiyonaj/casusluk faaliyetlerini ifade ediyor ve bu algı yüzünden “iş istihbaratı” ticari alanda yapılan karanlık casusluk faaliyetleri olarak algılanabiliyor. Peki bu semantik problem sadece Türkiye’ye özgü bir şey mi? Aslında değil. Sorunun kaynağı soğuk savaş döneminde istihbarat faaliyetlerinin farklı ekoller tarafından farklı algılanması ve tanımlanması ile alakalı bir mesele. Hatta bu tartışma ve algı sorununun 50 yıldan uzun bir geçmişi var. İstihbarat…

Enformetri bilginin kantitatif ölçüm metotları kullanarak sınıflandırılmasını sağlayan bir etüt biçimidir. Enformetri üretilen bilginin adedi, kimin tarafından hangi alanlarda üretildiği, üretim hızı hatta bilginin kalitesi gibi bazı niteliksel unsurlarda olmak üzere bilgiyi en geniş şekilde ve çok boyutlu olarak ölçmeyi amaçlar. Yöntemdeki anahtar kelime ve temel yaklaşım ölçüm metodunun niceliksel olmasıdır. Yani enformetrik bir ölçüme göre bilginin kalitesi gibi nitel bir yargı ölçümlenmek isteniyorsa bile, ölçüm metodu sayısal olmalıdır ve niteliği ya da onun sınıflandırılmasına ilişkin sayısal, objektif, genel geçer bir yöntemle yaklaşmalıdır. Enformetri, diğer metrik yöntemler olan webometri, sibermetri, bilimetri, bibliyometri gibi yöntemlerin tamamını kapsar ancak bunlardan ibaret değildir.…

2000’li yıllara kadar Raks Holding teknoloji sektöründe birden fazla alanda faaliyet gösteren ve küresel ölçekte rekabet eden bir firmaydı. 1964 yılında kurulan firma 20 sene içerisinde Kodak, JVC, Maxwell, Aiwa gibi küresel teknoloji devlerine tedarik yapacak üretim kapasitesine ulaşmıştır. Bu firmalardan bazıları için özellikle audio ve video kaset ürünlerinde monopol tedarikçi, fason üretici pozisyonundadır. Raks firması aynı zamanda Türkiye’nin teknoloji sektöründeki pek çok ilkine imza atmıştır. Örneğin 1985 yılında Berlin’de düzenlenen en büyük [1]elektronik fuarı IFA’ya ilk katılan firma Raks’tır. Audio, video kaset, cep telefonu ve CD’yi Türkiye’de üretmeyi başaran ilk yerli firmadır. 9.Cumhurbaşkanı Demirel tarafından 1999 yılında firmanın yönetim kurulu…