Gresham Kanunu

Gresham Kanunu : Parasal ekonomilerde kişiler ihtiyaçları olan malları satın almak istediklerinde, para olarak tütün, buzağı, midye kabukları, çeşitli taşlar, altın ve gümüş gibi mallar kullanılmıştır. Kullanılan bu malların para cinsinden değeri bellidir. Ayrıca bu mallar para olarak kullanılırken bazen sadece bir tanesi değil, birden fazlası para olarak kullanılmıştır. Bu şekilde birden fazla mal kullanılan ekonomilerde hükümet sabit bir parite belirler. Örneğin, bu uygulamada hükümetin tespit ettiği sabit altın – gümüş paritesi 1 gram altın = 5 gram gümüş iken, eğer 1 kilo elmanın fiyatı 2 altın lira ise, 1 kilo elmanın fiyatı aynı zamanda 10 gümüş liradır. Bu sistem ‘ikili madeni para sistemi’ olarak adlandırılır. Hükümetin tespit ettiği bu sabit parite ile piyasadaki paritesi ( örneğin, altının ve gümüşün hakiki değerleri arasındaki oran ) gün geçtikçe farklılaştığında, para olarak kullanılan bu iki maldan bir tanesi piyasada daha değerli olur ve kişiler piyasada daha değerli hale gelen bu malı artık para olarak kullanmazlar. Örneğin, hükümetin tespit ettiği sabit altın – gümüş paritesinin ve piyasadaki altın – gümüş paritesinin başlangıçta 1 gram altın = 5 gram gümüş lira olduğu bir ekonomide, daha sonra altın – gümüş piyasa paritesi ( gümüş üretiminin artması ve böylece gümüş fiyatının düşmesi sonucu ) 1 gram altın = 7 gram gümüş düzeyine yükselirse, altın madeni gümüş madenine kıyasla piyasada daha değerli hale gelir ve kişiler piyasadaki altın liraları para olarak kullanmak yerine eriterek külçe haline getirmeyi ve 5 gram gümüşten vazgeçerek elde ettikleri her onz külçe altın karşılığında 7 gram gümüş elde etmeyi tercih ederler. Dolayısıyla da piyasada daha değerli hale gelen altını ( iyi parayı ) artık kullanmazlar. İkili madeni para sisteminin bu özelliği, kısaca kötü para ( gümüş para ), iyi parayı ( altın para ) kovar şeklinde ifade edilir. Bu hususu ilk defa tespit eden İngiliz iktisatçı Thomas Gresham ’a ithafen Gresham Kanunu olarak adlandırılır.