Sahtecilik Karşıtı Ticaret Anlaşması (ACTA), fikri mülkiyet haklarının korunmasına ilişkin uluslararası standartlar belirlemek amacıyla oluşturulmuş, yürürlüğe girmemiş, çok taraflı bir anlaşmadır. Anlaşma, sahte ürünleri, jenerik ilaçları ve internette telif hakkı ihlallerini hedef alan uluslararası bir yasal çerçeve oluşturmayı ve Dünya Ticaret Örgütü, Dünya Fikri Mülkiyet Örgütü ve Birleşmiş Milletler gibi mevcut forumların dışında yeni bir yönetim organı oluşturmayı amaçlıyor.
Anlaşma Ekim 2011’de Avustralya, Kanada, Japonya, Fas, Yeni Zelanda, Singapur, Güney Kore ve Amerika Birleşik Devletleri tarafından imzalandı. 2012 yılında Meksika, Avrupa Birliği ve Avrupa Birliği’ne üye 22 ülke de anlaşmayı imzaladı. Ancak altı ülke tarafından onaylandıktan sonra onaylayan ülkelerde yürürlüğe girebilecek olan anlaşmayı bir imza sahibi (Japonya) (resmi olarak) onayladı.
Telif hakkı, ticari markalar ve diğer fikri mülkiyet türleriyle ilgilenen endüstriyel gruplar, ACTA’nın “küresel taklit mal ticaretinde ve korsan telif hakkı korumalı eserlerdeki artışa” bir karşılık olduğunu söyledi. Amerika Sinema Filmleri Derneği ve Uluslararası Ticari Marka Birliği gibi kuruluşların ACTA gündemi üzerinde önemli bir etkiye sahip olduğu görülüyor.
Vatandaşları ve sivil toplum çıkarlarını temsil eden kuruluşlar, ACTA’nın ifade özgürlüğü ve mahremiyet dahil olmak üzere temel hakları ihlal edebileceğini savundu. ACTA ayrıca, gelişmekte olan ülkelerde ilaçlara erişimi zorlaştırdığı için, Sınır Tanımayan Doktorlar tarafından eleştirildi. Müzakereler gizli kapaklı yapıldığı için eleştirildi ve sivil toplum örgütleri, gelişmekte olan ülkeler ve genel kamuoyu müzakere sürecinin dışında tutuldu. Bu durum Electronic Frontier Foundation ve Entertainment Consumers Association dahil olmak üzere eleştirmenler tarafından politika aklama olarak tanımlandı.
AB’nin ve birçok üye devletin imzası, Avrupa çapında yaygın protestolara neden oldu. Avrupa Parlamentosu sözcüsü Kader Arif istifa etti. Yerine geçen İngiliz Parlamento Üyesi David Martin, Parlamentonun ACTA’yı reddetmesini önerdi ve şunları söyledi: “Bu uluslararası anlaşmanın hedeflenen getirilerine kıyasla, sivil özgürlüklere yönelik potansiyel tehditler çok daha ağır basıyor”. 4 Temmuz 2012’de Avrupa Parlamentosu, 165 çekimser oy ve 39’a karşı 478 oyla, anlaşmayı fiilen reddetti.
Sahtecilik Karşıtı Ticaret Anlaşması (ACTA)
Fransızca: Accord commercial anti-contrefaçon
İspanyolca: Acuerdo Comercial Anti-Falsificación
|
Türü |
Çok taraflı anlaşma |
|
Taslağın oluşturulması |
15 Kasım 2010 (son revizyon) 15 Nisan 2011 (resmi yayın) |
|
İmzalanma tarihi |
1 Ekim 2011 |
|
Yer |
Tokyo, Japonya |
|
Geçerliliği |
Yürürlükte değil |
|
Mevcut durumu |
Altı eyalet tarafından koşullu onay aldı |
|
Müzakereci ülkeler |
Avustralya Kanada Avrupa Birliği Japonya Meksika Fas Yeni Zelanda Singapur Güney Kore İsviçre Amerika Birleşik Devletleri |
|
İmza sahipleri |
Amerika Birleşik Devletleri Avrupa Birliği (+22 üye) Avustralya Kanada Japonya Meksika Fas Yeni Zelanda Singapur Güney Kore |
|
Taraflar |
1 ülke (Japonya) |
|
Onaylayanlar |
Japonya |
|
Depoziter |
Japonya Hükümeti |
|
Diller |
İngilizce, Fransızca ve İspanyolca |
Müzakereler
ACTA anlaşması için yapılan müzakereler herhangi bir uluslararası kuruluşun bir parçası değildir. ACTA ilk olarak 2006 yılında Japonya ve Amerika Birleşik Devletleri tarafından oluşturulmuştur. 2006 ve 2007 yılları süresince Kanada, Avrupa Birliği (müzakerelerde Avrupa Komisyonu, AB Başkanlığı ve AB Üye Devletleri tarafından temsil edilmektedir) ve İsviçre ön görüşmelere katılmıştır. Resmi müzakereler Haziran 2008’de başladı ve müzakerelere Avustralya, Meksika, Fas, Yeni Zelanda, Kore Cumhuriyeti ve Singapur katıldı. Meksika Senatosu, 30 Eylül 2010’da oybirliğiyle Meksika’nın ACTA müzakerelerinden çekilmesine karar verdi.
|
Tur |
Konum |
Tarih |
Katılımcılar ve tartışma konuları |
|
1 |
Ceneviz |
3-4 Haziran 2008 |
Katılımcılar: Avustralya, Avrupa Birliği, Ürdün, Meksika, Fas, Yeni Zelanda, Kore Cumhuriyeti, Singapur ve Birleşik Arap Emirlikleri |
|
2 |
Washington DC. |
29–31 Temmuz 2008 |
|
|
3 |
Tokyo |
8-9 Ekim 2008 |
|
|
4 |
Paris |
15-18 Aralık 2008 |
|
|
5 |
Rabat |
16-17 Temmuz 2009 |
Katılımcılar: Avustralya, Kanada, Avrupa Birliği (Avrupa Komisyonu, AB Başkanlığı (İsveç) ve AB Üye Devletleri tarafından temsil edilmektedir), Japonya, Kore Cumhuriyeti, Meksika, Fas, Yeni Zelanda, Singapur, İsviçre ve ABD Konular: uluslararası işbirliği, yaptırım yöntemleri ve kurumsal konular. |
|
6 |
Seul |
4–6 Kasım 2009 |
Konular: dijital ortamda ve cezai yaptırım. |
|
7 |
Guadalajara |
26–29 Ocak 2010 |
|
|
8 |
Wellington |
12-16 Nisan 2010 |
Konular: sınır önlemleri, dijital ortamda yaptırım prosedürleri, cezai yaptırım, sivil yaptırım ve şeffaflık. |
|
9 |
Luzern |
28 Haziran – 1 Temmuz 2010 |
|
Sızıntılar, Yayınlar ve İstişareler
ACTA, ilk kez Mayıs 2008’de, bir müzakere dokümanının WikiLeaks’e yüklenmesinden sonra, kamuoyunun dikkatini çekti. Ancak bir Avrupa Birliği açıklamasına göre, o aşamada bir taslak yoktu, ancak belge bazı müzakere tarafları tarafından dağıtıldığı için anlaşma hakkında ilk görüşleri oluşturdu. Şubat 2009’da yayınlanan sızdırılmış detaylar, sızdırılan 6 ayrı bölümün son metinde de mevcut olduğunu gösterdi. Tartışmaların çoğu, son versiyonda dört bölümün de mevcut olduğu (ancak biraz farklı bir şekilde adlandırıldığı) “Fikri Mülkiyet Haklarının Uygulanması” (IPR) 2. bölüm üzerine döndü: Sivil İcra, Sınır Tedbirleri, Ceza İnfazı ve Dijital Ortamda Fikri Mülkiyet Hakları Uygulaması. Katılımcı hükümetlerin yanı sıra, Amerikan Farmasötik Araştırmacı ve Üreticileri ve Uluslararası Fikri Mülkiyet İttifakı (Business Software Alliance, Amerikan Motion Picture Birliği ve Amerikan Kayıt Endüstrisi Birliği dahil) dahil olmak üzere, anlaşma taslağının içeriği hakkında ABD merkezli büyük çokuluslu şirketlerden oluşan bir danışma komitesine danışıldı. 2009 Bilgi Edinme Özgürlüğü talebi, aşağıdaki şirketlerin de bir gizlilik sözleşmesi kapsamında taslağın kopyalarını aldığını gösterdi: Google, eBay, Intel, Dell, News Corporation, Sony Pictures, Time Warner ve Verizon.
23 Mart 2010’da, “18 Ocak 2010 konsolide metninin” 2.1 ve 2.4 bölümlerinin (Sivil İcra, Teknolojik Yaptırım Araçları ve İnternete İlişkin Özel Tedbirler) tamamı ve her bir müzakerecinin talepleri kamuoyuna sızdırıldı.
Müzakere tarafları o sıradaki mevcut taslağı 20 Nisan 2010’da yayınladı. Haziran 2010’da, “altı kıtadan 90’dan fazla akademisyen, avukat, ve kamu yararına çalışan kuruluşla” gerçekleştirilen bir konferans, “kamuya açıklanan ACTA taslağının şartlarının, müzakereciler tarafından özellikle inkar edilen her sorun da dahil olmak üzere, çok sayıda kamu çıkarını tehdit ettiği” sonucuna varmıştır. 75’ten fazla hukuk profesöründen oluşan bir grup, Başkan Obama’dan ACTA’nın durdurulmasını ve değiştirilmesini talep eden bir mektup imzaladı. Görünüşe göre Avrupa Parlamentosu’nun sivil özgürlükler komitesinden (LIBE) gelen, ACTA’nın 1 Temmuz 2010 tarihli tam ve birleştirilmiş önerilen metni, Luzern müzakere turunun tam metni ile birlikte müzakere eden tarafların adları ve pozisyonları da dahil olmak üzere sızdırıldı.
15 Kasım 2010 tarihli gözden geçirilmiş nihai metin sızdırılarak, 16 Kasım 2010’da çeşitli internet sitelerinde yayınlandı.
16 Nisan 2010’da, müzakereci ülkeler, bu müzakere turunda oluşturulan konsolide metnin 21 Nisan’a kadar kamuya sunulması konusunda oybirliğiyle anlaşmaya vardıklarına dair ortak bir bildiri yayınladılar. Ayrıca ülkelerin tekil müzakere duruşlarının açıklanmamasına karar verildi. Nihai taslak metin 20 Nisan 2010’da yayınlandı. 15 Kasım 2010’da son metin, ve 15 Nisan 2011’de İngilizce, Fransızca ve İspanyolca metinler yayınlandı.
Müzakere Vekaletleri ve Duruşları
Avrupa Birliği
Avrupa Komisyonu, 26 Ağustos 2008 tarihli bir taslak rapor hazırlayarak, ACTA’nın müzakeresi için Avrupa Parlamentosu’ndan müzakere yetkisi almaya çalıştı. 25 Eylül 2008’de Avrupa Birliği Konseyi, ACTA’yı destekleyen bir kararı kabul etti. Kasım 2008’de Avrupa Komisyonu, ACTA’yı fikri mülkiyet haklarını korumaya yönelik bir girişim olarak tanımladı ve müzakerelere katılan ülkelerin fikri mülkiyet haklarını “ülkelerinin gelişme ve yenilik politikaları için önemli bir araç” olarak gördüklerini belirtti. Aynı zamanda şunu da savundu:
Fikri mülkiyet hakları (IPR) ihlallerinin çoğalması, dünya ekonomisinin sürdürülebilir kalkınması için sürekli artan bir tehdit oluşturuyor. Bu ciddi ekonomik ve sosyal sonuçları olan bir sorundur. Bugün, bir dizi yeni zorlukla karşı karşıyayız: tehlikeli taklit ürünlerin (ilaç, yiyecek ve içecek, kozmetik veya oyuncak, araba parçaları) artışı; dijital çoğaltmanın hızı ve kolaylığı; bir dağıtım aracı olarak internetin artan önemi; ve uluslararası sahtecilerin gelişmişliği ve kullandıkları kaynaklar. Tüm bu faktörler, sorunu daha yaygın ve üstesinden gelinmesi zor hale getirdi.
Sızdırılmış bir müzakere metni, Mart 2010’da, Avrupa Komisyonu’nun ACTA’da, “en azından kasıtlı ticari marka sahteciliği ve ticari ölçekte telif hakkı veya ilgili hak korsanlığı vakaları dahil olmak üzere” belirli suçları “teşvik etme” ve suçlara “yardım ve yataklık etme” için cezai yaptırımlar öngören bir dil kullanımı önerdiğini gösterdi. 11 Mart 2009’da yayınlanan bir raporda Avrupa Parlamentosu, Avrupa Komisyonu’nu “Sahtecilikle Mücadele Ticaret Anlaşması (ACTA) hakkında devam eden uluslararası müzakerelerle ilgili tüm belgeleri derhal kamuya açık hale getirmeye” çağırdı.
ACTA müzakerelerinin şeffaflığı ve gidişatına ilişkin 10 Mart 2010 tarihli Avrupa Parlamentosu kararı, “sızdırılan belgelere göre, ACTA müzakereleri, diğer şeylerin yanı sıra, fikri mülkiyet haklarının korunmasına (COD/2005/0127 – Fikri mülkiyet haklarının uygulanmasını sağlamaya yönelik cezai tedbirler (IPRED-II)) ilişkin bekleyen AB mevzuatına ve sözde “Telekom Paketi” ve e-ticaret ve veri korumasına ilişkin mevcut AB mevzuatına değinmektedir.” Kararda ayrıca, “AB’nin fikri mülkiyet hakları koruma önlemlerini harmonize hale getirmeye yönelik devam eden çabaları, normal AB karar alma süreçlerinin kapsamı dışındaki ticaret müzakereleri tarafından engellenmemelidir” deniliyor. Ayrıca, patent, ticari marka ve telif hakkı yasası da dahil olmak üzere fikri mülkiyet haklarının (IPR’ler) korunmasının “inovasyonu veya rekabeti engellemeyecek, fikri mülkiyet haklarının sınırlarını ve kişisel veri korumasını baltalamayacak, serbest akışını bilgi kısıtlamayacak veya yasal ticarete haksız yere yük olmayacak şekilde gerçekleştirilmesi” gerekmektedir.
Kararda, Avrupa Komisyonu ve Avrupa Konseyi’ne, Lizbon Antlaşması ve “halkın Avrupa Parlamentosuna, Konsey’e ve ve Komisyon belgelerine erişimine ilişkin 30 Mayıs 2001 tarih ve 1049/2001 sayılı Yönetmelik uyarınca” “ACTA müzakere metinlerini ve özetlerini halkın ve parlamentonun erişimine açma” çağrısında bulunuldu. Kararda, Avrupa Parlamentosu “tarafların, kamuoyunu bilgilendirme ve istişare için bir iskelet oluşturmuş olan WIPO ve DTÖ gibi köklü uluslararası kuruluşlar aracılığıyla -hesaplanıp kararlaştırılmış- müzakere etmeme seçimini esefle karşılıyor”. Avrupa Parlamentosu, Lizbon Antlaşması uyarınca Avrupa Komisyonu’nun ACTA gibi uluslararası anlaşmalar hakkında Avrupa Parlamentosu’na “anında ve tam bilgi” sağlaması gerektiğini ileri sürdü. Kararda ayrıca “Parlamento, müzakerelerin tüm aşamalarında derhal ve tam olarak bilgilendirilmediği takdirde, imtiyazlarını korumak için Adalet Divanı’na bir dava açmak da dahil olmak üzere uygun adımları atma hakkını saklı tuttuğunu” vurguluyor.
İmzalar ve Onaylar
26 Aralık 2014 tarihi itibariyle anlaşma, Avrupa Birliği’nin yanı sıra 31 ülke tarafından imzalanmış, ancak tümü anlaşmayı onaylanmamıştır. Japonya, 4 Ekim 2012’de anlaşmayı onaylayan ilk ülke olmuştur.
Madde 39’a göre, anlaşma 1 Mayıs 2013’e kadar, müzakerelerde yer alan katılımcıların yanısıra, tüm Dünya Ticaret Örgütü üyelerinin de imzalamasına açık. Anlaşma (Madde 40 uyarınca), 6 ülkenin anlaşmayı müteakip imzalaması sonucu uygulamaya konulacak. 1 Mayıs 2013’ten sonra, anlaşmayı imzalamayan DTÖ üyeleri, ACTA komitesi tarafından onaylandıktan sonra anlaşmayı kabul edebilir (Madde 43).
1 Ekim 2011’de Tokyo’da bir imza töreni düzenlendi. Törende ABD, Avustralya, Kanada, Japonya, Fas, Yeni Zelanda, Singapur ve Güney Kore anlaşmayı imzaladı.
Avrupa Birliği, Meksika ve İsviçre törene katıldı ancak anlaşmayı imzalamadı. İmzalayanlara olan desteklerini açıkladılar ve gelecekte kendilerinin de imzalayacaklarını söylediler. (Avrupa Birliği ve 22 üye ülkesi Ocak 2012’de anlaşmayı imzaladı). Mayıs 2012’de İsviçre hükümeti, AB’deki müzakereler devam ederken imza kararını bekleteceğini açıkladı. Temmuz 2012’nin başlarında, Meksika’nın Japonya Büyükelçisi Claude Heller anlaşmayı imzaladı. 23 Temmuz’da Meksika Senatosu, kabinenin aldığı kararı reddetti.
Avrupa Birliği
Bu sözleşme üzerindeki yetki, Avrupa Birliği ve o tarihteki 28 üye devlet tarafından paylaşılmaktadır. Bu, anlaşmanın bir ülkenin kendi topraklarında yürürlüğe girmesi için tüm devletlerin ve ayrıca Avrupa Birliği’nin onayını gerektirdiği anlamına gelir. Avrupa Birliği’nin onayı, Avrupa Parlamentosu’nun ve Avrupa Konseyi’nin de rızasını içerir. 26 Ocak 2012’de Tokyo’da, Avrupa Birliği ve 22 üye devlet anlaşmayı imzaladı. Depozitör ülke Japonya’ya göre, geri kalan üyelerin (Kıbrıs, Estonya, Almanya, Hollanda ve Slovakya) kendi iç prosedürlerinin tamamlanması üzerine sözleşmeyi imzalamaları bekleniyordu. 3 Şubat 2012’de Polonya, “Ocak ayı sonlarında anlaşmayı imzalamadan önce yapılan istişarelerin yetersiz olduğu ve anlaşmanın Polonya vatandaşları için tamamen güvenli olduğundan emin olmak gerektiği” gerekçesiyle onay sürecini durdurduğunu duyurdu. Ayrıca Bulgaristan, Çek Cumhuriyeti, Letonya, Litvanya ve imzacı olmayan ülkelerden Almanya, Slovakya ve Slovenya da anlaşmaya taraf olma sürecini durdurduklarını belirtti. 17 Şubat 2012’de Polonya başbakanı Donald Tusk, Polonya’nın ACTA’yı onaylamayacağını açıkladı. 21 Şubat 2012’de bir haber metni, “Avrupa’da anlaşmayı imzalayan birçok ülkenin, kamuoyu tepkisi sonucu, anlaşmanın onaylanması ve uygulanmasında zorluk çıkardığını” belirtti.
Polonya 18 Ocak 2012’de anlaşmayı imzalama konusundaki niyetini açıkladıktan sonra, 21 Ocak’ta, Cumhurbaşkanlığı ve Polonya Parlamentosu da dahil olmak üzere bir dizi Polonya hükümeti web sitesi, iki gün önce meydana gelen SOPA ve PIPA protestolarına benzer hizmet engelleme saldırıları nedeniyle kapatıldı. Devam eden protestolara rağmen, Polonya’nın Japonya büyükelçisi anlaşmayı imzaladı.
22 Şubat 2012’de Avrupa Komisyonu, Avrupa Adalet Divanı’ndan ACTA anlaşmasının AB’nin temel insan hak ve özgürlüklerini ihlal edip etmediğini değerlendirmesini istedi, bu da haliyle AB’deki onay sürecinin gecikmesine neden oldu. Ancak, Avrupa Parlamentosu Uluslararası Ticaret Komitesi INTA, müzakerelerden dışlanması, müzakerelerin gizliliği ve son protestolar nedeniyle, Avrupa Komisyonu’nun itirazlarına rağmen, onay oylamasının planlandığı gibi Haziran veya Temmuz 2012’de gerçekleşmesi için harekete geçti.
Avrupa Komisyonu’nun Dijital Gündemden Sorumlu Üyesi Neelie Kroes, 2 Mayıs 2012’de Berlin’de yaptığı bir konuşmada ACTA’nın yürürlüğe girmediğini ve müzakerelerde açıklığı memnuniyetle karşıladığını belirtti:
Son zamanlarda, internetin açıklığını ve yenilikçiliğini kısıtlayan bir şey olarak gördükleri bu kurallara karşı binlerce insanın protesto yapmakta istekli olduğunu gördük. Bu güçlü ve yeni bir siyasi ses. Ve açıklık için bir güç olarak, her konuda söylediği her şeye her zaman katılmasam da bunu memnuniyetle karşılıyorum. Artık SOPA’sız ve ACTA’sız bir dünyada olmamız daha muhtemel. Artık interneti sadece tekno avangard için değil, tüm vatandaşlar için uygun bir özgürlük, açıklık ve yenilik yeri haline getirmek için çözümler bulmamız gerekiyor.
— Avrupa Komisyon Üyesi Neelie Kroes
29 Mayıs 2012’de Hollanda Temsilciler Meclisi bağlayıcı olmayan iki kararla Hollanda hükümetini ACTA’yı imzalamamaya ve onay için Meclis’e sunmamaya çağırdı. Ek olarak hükümetten gelecekte benzer anlaşmalar lehinde oy kullanmamasını talep etti.
Avrupa Komisyonu, 20 Aralık 2012’de, Avrupa Birliği Adalet Divanı’na yapılan ACTA başvurusunu geri çektiğini doğruladı. Bu, ACTA’nın AB düzeyindeki sürecini sonlandırdı ve anlaşmanın AB tarafından reddedildiğini doğruladı.
Avrupa Parlamentosu
26 Ocak 2012’de 22 Avrupa Üye Devletinin imzalamasının ardından Avrupa Parlamentosu’nun ACTA raportörü Kader Arif, “Bu kabul edilemez durum hakkında güçlü bir işaretle kamuoyunu uyarmak istiyorum. Bu maskeli baloda yer almayacağım.” diyerek istifasını verdi. Yerine David Martin getirildi.
12 Nisan 2012’de David Martin, Avrupa Parlamentosu’nun ACTA’yı reddetmesini tavsiye etti, amaçlanan faydaların risklerden çok daha ağır bastığını söyledi, ve “metnin belirli yönlerinin belirsizliği ve yorumlanması konusundaki belirsizlik göz önüne alındığında, Avrupa Parlamentosu ACTA kapsamında gelecekte vatandaşların hakları için yeterli korumayı garanti edemez” dedi.
ACTA, tümü ACTA’yı reddetme yönünde oy kullanan beş meclis komisyonunda şu şekilde tartışıldı:
| Komisyon | Öneri | Red | Onay | Çekimser |
| İnsan Hakları (LIBE) | Red | 36 | 1 | 21 |
| Endüstri (ITRE) | Red | 31 | 25 | |
| Kalkınma Politikası (DEVE) | Red | 17 | 1 | 3 |
| Hukuki İşler (JURI) | Red (raportörün “onay” tavsiyesinden değiştirilmiştir) | 12 | 10 | 2 |
| Uluslararası Ticaret (INTA, lider komisyon) | Red | 19 | 12 |
Bu 4 komitenin tavsiyeleri, ACTA’nın önde gelen komitesi olan Uluslararası Ticaret Komitesi’ne tavsiye görevi gördü. 21 Haziran 2012’de, komite 19-12’ye AP’nin anlaşmayı reddetmesini önerdi. Tam Avrupa Parlamentosu 4 Temmuz 2012’de konuyu oyladı ve ACTA’ya rıza göstermeyi 478’e karşı 39 lehte ve 165 çekimser oyla fiilen reddetti.
Amerika Birleşik Devletleri
ABD Ticaret Temsilciliği Ofisi’nin (USTR), ACTA’yı uygulamak için hızlı müzakere yetkisini (Ticari Teşvik Otoritesi) kullanmayacaklarını, bunun yerine bir “tek yürütme anlaşması” biçimini kullanacaklarını bildirdiği bildirildi. 6 Mart 2012’de Dışişleri Bakanlığı Hukuk Danışmanı Harold Koh, USTR’nin Kongre’nin onayı olmadan ABD yasalarını değiştirmeyen (ancak Kongre’yi değiştirmemesi konusunda bağlayan) herhangi bir anlaşmaya girebileceği teorisini desteklemeyi reddederken, ACTA’yı, PRO-IP Yasasına atıfta bulunarak, Kongre’nin ex-ante’yi (insanların isteğini) onayladığı bir “kongre-yürütme anlaşması” olarak nitelendirdi. Önerilen bu benimseme yöntemi Kongre’de eleştirilerle karşılaştı. Senatör Ron Wyden’e göre: “Yönetimin Kongre’nin onayı olmadan bu anlaşmaya girip giremeyeceği konusunda anayasal yetki sorunları var… Her iki durumda da, ACTA gibi uluslararası anlaşmalar bir gizlilik pelerini altında tasarlanıp inşa edildiğinde, kamuoyunun geniş çıkarlarını temsil ettiklerini iddia etmek zor. ACTA konusundaki tartışmalar kimseyi şaşırtmamalı.” Daha yakın zamanda, 20 Mart 2012’de Senatör Wyden, “Kongre’nin bağlayıcı uluslararası anlaşmaları, ABD’nin bu anlaşmalara uyma zorunluluğu olmadan önce onaylaması gerektiğine inanıyorum. Bu, yönetim ve benim aynı fikirde olmadığımız bir noktadır ve özellikle ulusumuzun yeniliği teşvik eden politikaları uygulama yeteneğini etkileyen bazı konularda doğrudur.” dedi.
Haziran 2012’de Büyükelçi Miriam Sapiro (ABD Ticaret Temsilci Yardımcısı) ACTA’daki resmi Beyaz Saray pozisyonunu şu şekilde sundu:
ACTA’nın yenilikçi ve yaratıcı endüstrilerdeki Amerikan işleri için gerekli olan fikri mülkiyetin korunmasına yardımcı olacağına inanıyoruz. Aynı zamanda ACTA, çevrimiçi gizliliğin, ifade özgürlüğünün ve yasal sürecin önemini kabul ediyor ve imza sahiplerini sözleşmeye uymaları sırasında bu değerleri korumaya çağırıyor.
ACTA Komitesi
ACTA, 36. Madde’ye göre ACTA komitesini, Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ), Dünya Fikri Mülkiyet Örgütü (WIPO) veya Birleşmiş Milletler gibi mevcut uluslararası kuruluşların dışında kendi yönetim kurumu olarak oluşturur. ACTA’yı G8, WTO, WIPO veya diğer resmi mevcut yapılar arasında takip etmemenin nedeni ile ilgili olarak, Avrupa Komisyonu, “bu kuruluşların üyelik ve önceliklerinin bu tür çığır açan bir proje için yeterince uygun olmadığını” belirterek, serbest bir anlaşmanın “bu projeyi ilgilenen ülkeler arasında devam ettirmek için” azami esnekliği sağladığını açıkladı.
Andlaşma İçeriği
Sonlandırılmış anlaşma metni 15 Nisan 2011 tarihinde yayınlandı. Anlaşma 45 madde ve altı bölüm içerir:
Bölüm I: İlk Hükümler ve Genel Tanımlar
Bu bölüm, sözleşme kapsamını ve diğer anlaşmalarla ilişkileri açıklamakta, aynı zamanda diğer anlaşmalardan gelen yükümlülüklerin bu anlaşmanın yürürlüğe girmesiyle hala var olduğunu (Madde 1), ve anlaşmanın, sadece anlaşmayı uygulayan ülkede mevcut olan fikri mülkiyet haklarına uygulandığını (Madde 3) beyan etmektedir. Ülkeler, anlaşmanın gerektirdiğinden daha katı önlemler getirebilir (Madde 2) ve kanuni yaptırım amacıyla (gizli) bilgileri paylaşmalıdır (Madde 4). Anlaşma açıkça serbest bölgeler için de geçerlidir (Madde 5).
Bölüm II: Fikri Mülkiyet Haklarının Uygulanması İçin Yasal Çerçeve
Bölüm II’de belirtilen yasal çerçeve beş bölüme ayrılmıştır.
Kısım 1: İcra Açısından Genel Yükümlülükler
Genel yükümlülükler, adil bir prosedüre sahip olmanın yanı sıra, “ihlalin ciddiyeti arasındaki orantılılık, üçüncü şahısların çıkarları ve uygulanabilir önlemler, çözümler ve cezalar”a (Madde 6) da sahip olmak adına, hukukun hükümlerini uygulamak için konulan şartlardır.
Kısım 2: Medeni İcra
Kısımlar, hak sahiplerinin medeni veya (varsa) idari prosedürlere (Madde 7) erişime sahip olmalarını ve hakimlerin “bir tarafa karşı bir ihlalden vazgeçme konusunda emir çıkarma” olasılığına sahip olmalarını sağlar (Madde 8). Ayrıca korsan telif hakkı malları ve sahte ticari marka malların yok edilmesine dair medeni usul gerektirebilirler (Madde 10). 11. Maddeye göre, (zanlı) ihlalcilerin “kontrol ettikleri” mallar hakkında bilgi vermelerini isteyebilirler. Madde 9, bir partinin adli makamlarının, diğerlerinin yanı sıra, kaybedilen karlar, ihlal edilen mülkün piyasa fiyatına göre değeri veya önerilen perakende fiyatı dahil, bir hak sahibi tarafından sunulan herhangi bir meşru değer ölçeğini göz önünde bulundurabileceğini belirtir. Bu madde, geçerliliği ve aynı etkiye sahip bir emsal oluşturmaya yönelik daha önceki tartışmalı girişimlere benzerliği nedeniyle önemli eleştiriler aldı. Özgür Bilgi Altyapısı Vakfı’na göre, ilke “hak sahibinin uğradığı ekonomik kaybı yansıtmaz”. Hindistan Dış Ticaret Enstitüsü’nün DTÖ Araştırmaları Merkezi’nden bir profesör, bir Business Line görüş yazısında, anlaşmanın, ihlal davalarında “aşırı değerlemeye” yol açacağını da açıkladı.
Kısım 3: Sınır Tedbirleri
Sınırlarda görevliler, şüpheli mallar üzerinde kendi inisiyatifleriyle veya bir “hak sahibinin” talebi üzerine işlem yapabilir. Transit mallar için şartların bir devlet tarafından kabul edilmesi gerekmez (Madde 16). Ticari kullanıma yönelik “küçük sevkiyat” sınır hükümlerine dahil edilirken, “yolcuların kişisel bagajlarında bulunan ticari olmayan nitelikteki eşya” kapsam dışındadır (Madde 14).
Kısım 4: Ceza İnfazı
ACTA’nın 4. kısmı, Profesör Michael Blakeney’e göre IPRS’nin cezai yaptırımı ile ilgilidir. Kısımın birincil odak noktası (Madde 23’te), ticari ölçekte kasıtlı ticari marka sahteciliğinin veya telif hakkı veya ilgili hak korsanlığının suç haline getirilmesidir.
Madde 23: Cezai Suçlar
En azından “ticari ölçekte kasıtlı ticari marka sahteciliği veya telif hakkı veya ilgili hak korsanlığı” ceza hukuku kapsamında cezalandırılmalıdır.
Avrupa Dijital Haklarına göre kapsamın “eylemleri” içerdiği ve ihlalin sonuçlarının cezai yaptırımlar içerebileceği düşünüldüğünde, madde “son derece düşük bir eşik belirliyor”. EDRi ayrıca “anlaşmanın orantılılığı ve yasallığı anlamına gelen kilit bir hükümde kesinlikle uygunsuz” olarak tanımladığı “yardım ve yataklık”, “ticari ölçek” ve “ekonomik avantaj” gibi ilişkili yapılar için olması gereken tanımların yokluğuna da dikkat çekiyor.
Madde 24: Cezalar
Tarafların ceza sistemlerinde olması gereken cezalar, anlaşma kapsamında yasaklanan eylemlerden caydırmak için yeterince yüksek olan “para cezalarının yanı sıra hapis cezalarını da içermelidir”.
Kısım 5: Dijital Ortamda Fikri Mülkiyet Haklarının Uygulanması
Madde 27: Dijital Ortamda İnfaz
Dijital ortamda, “dijital ortamda gerçekleşen fikri mülkiyet haklarının ihlali fiiline karşı etkili bir eyleme izin vermek için” Hukuk ve Ceza yaptırımı da mevcut olmalıdır (Madde 27, paragraf 1). Ayrıca, dijital ağlar üzerindeki ihlal (muhtemelen “yaygın dağıtım araçlarının ihlal amacıyla yasa dışı kullanımı” dahil) “ifade özgürlüğü, adil süreç ve gizlilik gibi temel ilkeleri koruyan” bir tarzda uygulanmalıdır (Paragraf 2). Sistemlerin boşluklarından yararlanmaya karşı kopyalamayı önleyici tedbirler alınmalıdır (6. Paragraf).
Avrupa Dijital Hakları gibi, bu maddeyi eleştirenler, şirketlerin icradaki rolüne yaptığı vurgunun “iddia edilen ihlallerin normal yargı çerçeveleri dışında denetlenmesini ve hatta cezalandırılmasını teşvik ettiği”, ancak metinde “Hukukun Üstünlüğü’ne saygı göstermeyi gerektiren zorunlu süreçlerle desteklenmeyen ‘adil süreç’e yapılan belirsiz atıflara” rağmen “bu tür ihlallere karşı etkili çözümler sağlamadığı” yönündeki endişelerini dile getirdiler.
Bölüm III: İcra Teamülleri
Madde 28: İcra Bilirkişiliği, Bilgilendirme ve Yurtiçi Koordinasyon
Tarafların fikri mülkiyet haklarını uygulama ile görevli kurumlar içinde uzmanlık geliştirme, iç koordinasyonu teşvik etme ve ortak eylemleri kolaylaştırmaları beklenir. Ayrıca, gerektiğinde ihlalleri önlemek ve bunlarla mücadele etmek için istatistiksel verileri ve “fikri mülkiyet hakları ihlallerine ilişkin diğer ilgili bilgileri” toplamaya ve kullanmaya mecburdurlar. Maddede ayrıca tarafların “uygun hallerde, yetkili makamların hak sahiplerinin ve diğer ilgili paydaşların görüşlerini alabilecekleri danışma grupları gibi resmi veya gayri resmi mekanizmaların kurulmasını ve sürdürülmesini teşvik etmeye çalışacakları” da belirtilmektedir.
Madde 29: Sınırda Risk Yönetimi
Taraflar, riskleri belirlemek ve azaltmak için paydaşlara veya başka bir tarafın fikri mülkiyet yetkililerine danışabilir. Şüpheli gönderilerin belirlenmesine ve hedeflenmesine yardımcı olan bilgiler dahil ancak bunlarla sınırlı olmamak üzere bilgiler, sınırları korumak amacıyla taraflar arasında paylaşılabilir. İthalatçı taraf, ihlal eden malları ele geçirirse, ihracatçı tarafa ihlal edenleri takip etmede yardımcı olmak için bu tür bilgileri sağlayabilir.
Bölüm IV: Uluslararası İş Birliği
Bölüm IV üç madde içerir:
- Madde 33: Uluslararası İş Birliği
- Madde 34: Bilgi Paylaşımı
- Madde 35: Kapasite Geliştirme ve Teknik Yardım
Bölüm V: Kurumsal Düzenlemeler
- Maddede, ACTA komitesi, tüm tarafların temsil edildiği anlaşmanın yönetim organı olarak kurulmuştur. Organ, münferit davalarda yer almaz, ancak uygulamayı izler, (bir Tarafın önerisi üzerine) sözleşmede resmi olarak değişiklikler önerebilir ve müzakerelerde bulunmayan DTÖ üyelerinin kabulüne karar verir. Komite kararları oy birliği ile verir. Taraflar, anlaşmanın uygulanmasıyla ilgili olarak birincil temas noktası olarak hareket eden ve sözleşmeyle ilgili konularda iş birliği taleplerine “sempatik bir şekilde yaklaşmaları” gereken bir temas noktası (Madde 37) belirlerler (Madde 38).
Bölüm VI: Son Hükümler
Bölüm VI, anlaşmanın son bölümüdür. Anlaşma statüsü ve yürütülmesine ilişkin ilke ve usulleri özetlemektedir.
Madde 39: İmza
Madde, anlaşma müzakerecilerinin yanı sıra müzakerecilerin oybirliğiyle desteklediği diğer herhangi bir Dünya Ticaret Örgütü üyesi tarafından 1 Mayıs 2013’e kadar imzaya açık kalacağını belirtiyor.
Madde 40: Yürürlüğe Girme
Anlaşmanın yürürlüğe girmesi için, altı tarafın depozitere onay, kabul veya tasvip belgelerini sunmasını ve otuz günlük bir ara bekleme süresini içeren şartlar tanımlanmıştır.
Madde 41: Çekilme
Bir tarafın depozitere yazılı bildirimde bulunmasını gerektiren ve alınmasından 180 gün sonra yürürlüğe giren çekilme süreci ana hatlarıyla belirtilmiştir. Bu süreç ayrıca çeşitli ulusal yönergelere tabi olacaktır.
Madde 42: Değişiklikler
Taraflar, önerilen değişiklikleri gözden geçirilmek üzere Komiteye sunabilir; bu, daha sonra önerilen değişikliğin olası onay, kabul veya onay için sunulup sunulmayacağını belirleyecektir. Başarılı değişiklikler, tüm tarafların ilgili onay, kabul veya onay belgelerini tevdi makamına sunmalarından 90 gün sonra yürürlüğe girecektir.
Queensland Üniversitesi’nde doçent olan Kimberlee Weatherall, Avustralya Ortak Daimi Anlaşmalar Komitesi’ne sunduğu bir raporda maddeyi şöyle değerlendirdi: “ACTA metninin, uzun vadede olası değişikliklerle, sürekli olarak kılavuzlar aracılığıyla ayrıntılı olarak ele alınabileceği iddia edilebilir.” 33. madde ile olan ilişkiye atıfta bulunarak, “Ayrıca, özellikle düzenli toplantıların mevcudiyeti ve icra uygulamaları hakkında bilgi alışverişi ile bağlantılı olarak, [Tarafların] yetkili makamlar arasında uygun olan yerlerde iş birliğini teşvik etmeye yönelik önerilerin, içten içe temel çerçeveyi oluşturduğu ileri sürülebilir. Zamanla daha ayrıntılı mekanizmalar geliştirilebilir.” diye ekledi.
Madde 43: Katılım
Madde 39’daki tarih geçtikten sonra, herhangi bir DTÖ üyesi ülke anlaşmaya katılmaya çalışabilir. Kabul şartları, bireysel olarak, duruma göre Komite tarafından kararlaştırılacaktır. Anlaşma, belgelerinin tevdi makamı tarafından alınmasından otuz gün sonra başarılı başvuru sahipleri için yürürlüğe girecektir.
Madde 44: Anlaşma Metinleri
Anlaşmanın, metnin imza amacıyla tek bir belgenin parçası olan eşit derecede yetkili İngilizce, Fransızca ve İspanyolca versiyonları yapılır.
Madde 45: Depoziter
- Madde, anlaşmanın son metnidir. Japonya Hükümetini depoziter olarak seçer.
Eleştiri
Muhalifler, yasayı ifade özgürlüğü ve iletişim gizliliği de dahil olmak üzere temel medeni ve dijital haklar üzerindeki olumsuz etkileri nedeniyle eleştirdiler. Electronic Frontier Foundation, sivil toplum gruplarının, gelişmekte olan ülkelerin ve genel kamuoyunun anlaşmanın müzakere sürecinden dışlanmasıyla alay etti ve bunu politika aklama olarak nitelendirdi. AB’nin ve birçok üye devletin imzası, Avrupa Parlamentosu’nun atanan raportörü (Kader Arif)’in protesto amacıyla istifa etmesine ve Avrupa çapında yaygın protestolara neden oldu.
Müzakerelerin Gizliliği
Electronic Frontier Foundation, ACTA’ya karşı çıkarak, kamuoyunun anlaşma hakkında daha fazla aydınlatılması çağrısında bulundu. Mayıs 2008’den bu yana ACTA’nın müzakeresine ilişkin tartışma belgeleri ve diğer belgeler WikiLeaks’e yüklendi ve bunu gizli müzakerelerle ilgili gazete haberleri hızla takip etti.
Haziran 2008’de, Copyright News yazarı Kanadalı akademisyen Michael Geist, “Hükümet ACTA Gizliliği Sır Perdesini Aralamalı” diyerek, belgelerin internete sızdırılmasından önce ACTA’nın gizlilik içinde saklandığını belirtti. Belgelerin Toronto Star tarafından ele alınması “Kanadalılar, kişisel bilgisayarlarında istilacı aramalara ve çevrimiçi faaliyetlerin artan gözetimine yol açabilecek bir ticaret anlaşması ihtimalinden endişe duyduğundan, yaygın muhalefet oluşturdu”. Geist, ACTA anlaşması taslağının kamuya açıklanmasının “iPod arayan sınır polisleri hakkındaki korkulara son verebileceğini” ve “daha fazla İnternet servis sağlayıcının içerikleri filtrelemesi, ihlal edildiği iddia edilen içeriğe bağlantı veren web siteleri ve internet kullanıcıları için mahremiyetin azalmasına dair artan sorumluluk dahil olmak üzere diğer önemli endişelere odaklanabileceğini” savundu. Geist ayrıca, daha fazla şeffaflığın daha kapsayıcı bir sürece yol açacağını savundu ve ACTA müzakerelerinin hem sivil toplum gruplarını hem de gelişmekte olan ülkeleri dışladığını vurguladı. Geist, “raporların, ticaret müzakerecilerinin anlaşma hükümlerinin kamuoyuna sızacağı korkusuyla gizlilik sözleşmeleri imzalamaları gerektiğini öne sürdüğünü” bildirdi. “Sahtecilik endişeleriyle mücadele etmek için tüm paydaşların iş birliğine” ihtiyaç olduğunu ve “etkili bir stratejinin daha geniş katılım ve geri bildirim için düzenli mekanizmalar gerektirdiğini” savundu.
Kasım 2008’de Avrupa Komisyonu bu iddialara şu şekilde yanıt verdi:
Müzakerelerin bir gizlilik perdesi altında yürütüldüğü iddia ediliyor. Bu doğru değil. Verimlilik nedenleriyle, ekonomik etkisi olan konularla ilgili hükümetler arası müzakerelerin kamuoyunda gerçekleşmemesi ve müzakerecilerin belirli bir takdir yetkisiyle bağlı olması gayet doğaldır. Bununla birlikte, ortada müzakerelerin gerçekleştiği gerçeğini gizlemek veya müzakerelerin nihai hedeflerini, Avrupa Komisyonu Ticaret 5/6 müzakerelerinde alınan pozisyonları ve hatta bu müzakerelerin ne zaman ve nerede gerçekleştiğine dair ayrıntıları gizlemek gibi bir niyet yoktur.
AB ve diğer ortaklar (ABD, Japonya, Kanada, vb.) oldukça iyi duyurulan basın bültenleriyle ACTA müzakerelerine 23 Ekim 2007’de başlama niyetlerini açıkladılar. O zamandan beri, Avrupa Parlamentosu (INTA komite toplantıları) ve çok sayıda geniş katılımlı seminer de dahil olmak üzere düzinelerce vesileyle ACTA hakkında konuştuk. Komisyon, 23 Haziran’da Brüksel’de sektöre ve vatandaşlara tamamen açık olan ve 100’den fazla katılımcının katıldığı bir paydaş istişare toplantısı düzenledi. ABD, Avustralya, Kanada, Yeni Zelanda ve diğer ACTA ortakları da aynısını yaptı.
ACTA sürecinin AB tarafından nasıl ele alındığının bir başka göstergesi olarak, Bakanlar Kurulu, Balıkçılık Konseyi toplantısında ACTA’yı resmen kabul etti.
Kâr amacı gütmeyen bir kuruluş olan InternetNZ, müzakere turuyla aynı zamana denk gelmek üzere, ACTA taslak anlaşmasının bilinen ve muhtemel içeriğini tartışmak ve ACTA hakkında bir açıklama çıkartmak için 10 Nisan 2010’da bir PublicACTA etkinliği düzenledi. Etkinlikte, 100’den fazla katılımcı tarafından Wellington Deklarasyonu oluşturuldu ve ertesi gün onaylanması için bir dilekçeyle birlikte yayınlandı. 13 Nisan’a kadar 6.645 imza toplamıştı. Wellington Deklarasyonu ve dilekçe, deklarasyonu müzakereci diğer ülkelere iletecek olan Yeni Zelanda hükümetine verildi.
Özgürlük ve İnsan Haklarına Yönelik Tehditler
Uluslararası Tüketiciler, Avrupa Dijital Hakları (EDRi, 32 Avrupa sivil hakları ve mahremiyet STK’sı için bir şemsiye grup), Özgür Yazılım Vakfı (FSF), Elektronik Sınır Vakfı (EFF), ASIC (Web 2.0 şirketleri için Fransız ticaret birliği) ve Özgür Bilgi Enstitüsü dahil olmak üzere birçok kuruluş tarafından imzalanmış bir açık mektup “Mevcut ACTA taslağının Avrupa vatandaşlarının temel hak ve özgürlüklerini, özellikle de ifade özgürlüğü ve iletişim gizliliğini derinden kısıtlayacağını” belirtiyor. FSF, ACTA’nın bir gözetim ve şüphe kültürü yaratacağını savunuyor.
Harvard Üniversitesi’ndeki Berkman İnternet ve Toplum Merkezi’nde Araştırma Görevlisi olan Aaron Shaw’a göre, “ACTA, çağdaş demokratik hükümet, serbest piyasa değişimi veya sivil özgürlük ilkelerini yansıtmayan aşırı derecede sert yasal standartlar yaratacaktır. ACTA kararsız kalırken, müzakerecilerin ön belgeleri önerilen anlaşmanın “İnternet Servis Sağlayıcılarını abonelerinin eylemleri için sorumluluktan koruyan yasal güvencelerin” kaldırılması gibi, (ki bu da aslında ISS’lere gizlilik ihlallerine uymaktan başka seçenek bırakmaz) birçok rahatsız edici yönünü ortaya koyuyor”. Shaw ayrıca, “[ACTA], herhangi bir yasal işlem olmaksızın, ihlal faaliyetlerinden şüphelenilen sivil vatandaşlara karşı ticari marka ve telif hakkı sahiplerinin gizlilik ihlallerini de kolaylaştıracaktır” diyor.
FSF, ACTA’nın “özgür yazılım üretmek için gerekli olan özgürlüğün yaratıcı, yenilikçi ve heyecan verici olmaktan ziyade tehlikeli ve tehdit edici olarak görüldüğü” bir kültür yaratarak özgür yazılımı tehdit ettiğini belirterek “ACTA’ya Karşı Sesinizi Çıkarın”ı yayınladı. ACTA ayrıca, mevcut İSS’lerin artık telif hakkıyla korunan medyaya erişebilen özgür yazılımları barındırmamalarını gerektiriyordu; bu, ücretsiz yazılım sunan veya SourceForge gibi yazılım projelerini barındıran birçok siteyi önemli ölçüde etkileyecekti. FSF, ACTA’nın özellikle dosya paylaşımı ve şu anda büyük miktarlarda özgür yazılımı dağıtmak için kullanılan BitTorrent gibi eşler arası (P2P) teknolojileri aracılığıyla özgür yazılım dağıtmayı daha zor ve pahalı hale getireceğini savunuyor. FSF ayrıca, dijital haklar yönetimi (DRM) korumalı medya içerikleri ücretsiz yazılımla yasal olarak oynatılamayacağı için, ACTA’nın ücretsiz işletim sistemi kullanıcılarının ücretli medya içeriklerini oynatmasını zorlaştıracağını savunuyor.
10 Mart 2010’da Avrupa Parlamentosu, 663 lehte ve 13 aleyhte oyla ACTA’yı eleştiren bir karar kabul etti. Karar, “ifade özgürlüğü hakkı ve özel hayatın gizliliği gibi temel haklara saygı gösterilmesi için” ACTA içeriğinde ve sürecinde bazı değişiklikler yapılması gerektiğini savunuyor.
Jenerik İlaçların Suç Haline Getirilmesi
Fransız AP üyesi Kader Arif’e göre, “ACTA ile ilgili sorun, genel olarak fikri mülkiyet haklarının ihlaline karşı mücadeleye odaklanarak, jenerik bir ilaca sadece sahte bir ilaç gibi muamele etmesi. Bu, patent sahibinin sevkiyatı durdurabileceği, ilacın gelişmekte olan bir ülkeye gönderimini durdurabilmesi, kargoya el koyabilmesi ve hatta önleyici tedbir olarak ilacın imha edilmesini emredebilecek olması anlamına gelir. Jenerik ilaçlar sahte ilaç değildir; bir ilacın sahte versiyonu değildir; bir ilacın jenerik versiyonudur, ya orijinal ilacın patenti sona erdiği için ya da bir ülkenin halk sağlığı politikalarını uygulayabilmesi için kullanması gerektiğinden dolayı üretilir.”.
Hindistan ve Afrika ülkeleri gibi bazı ülkelerin, HIV gibi enfeksiyonlar için pahalı ilaçların daha ucuz jenerik versiyonlarını arama geçmişleri var, çünkü bir ilacın daha ucuz bir versiyonunu yapmak, ilaç şirketlerinin sıklıkla direndiği bir şey. Kader Arif, “Bu son olasılığı öngören TRIPS Anlaşması gibi uluslararası anlaşmalar var” dedi. “Bu anlaşmalar örneğin, patentli HIV ilaçları için ödeme yapamayan gelişmekte olan ülkeler için özellikle önemli.” Arif, ACTA’nın Hindistan gibi ülkelerin kendi tıbbi tercihlerini belirleme özgürlüğünü sınırlayacağını belirtti.
Ayrıca sivil toplum kuruluşu Médecins Sans Frontières (Sınır Tanımayan Doktorlar), “hayat kurtaran ve hayat uzatan ilaçlar” geliştirmeyi ve bunlara erişimi teşvik eden Erişim Kampanyasının bir parçası olarak ACTA’ya karşı bir duruş sergiledi. Suistimal için açık çek: ACTA ve İlaçlara Erişim Üzerindeki Etkisi raporunda, Sınır Tanımayan Doktorlar, ACTA’nın “ilaçlara erişim üzerinde ölümcül sonuçları” olduğu ve ayrıca anlaşmanın “düşük kalite ve güvensiz ilaç sorununu ele almak için hiçbir şey yapmadığı” ve son olarak, ACTA’nın “halk sağlığını korumaya yönelik mevcut uluslararası beyannameleri baltalayarak” Doha Deklarasyonu’nu atlattığı sonucuna varıyor. Sınır Tanımayan Doktorlar’ın Danimarka ayağının yöneticisi Michael Gylling Nielsen, medyaya yaptığı açıklamada, “Sonuçta, bu bir ölüm kalım meselesidir” dedi ve “Örneğin HIV/AIDS’li yüz binlerce insanın ihtiyaç duydukları tedaviyi alamayacakları”nı söyleyerek anlaşmanın “olası sonuçlarından” bahsetti.
Yasal Kapsam
Ars Technica’dan Nate Anderson, ACTA’nın hizmet sağlayıcıları “belirli yasal tehditlere karşı güvenli liman” sağlayarak şüpheli ihlalciler hakkında bilgi toplamaya ve sağlamaya teşvik ettiğini belirtti. Benzer şekilde, ticari ölçekte telif hakkı ihlalinin suç sayılmasını sağlayarak, kanun icracılarına cezai soruşturma yapma, tutuklama ve cezai alıntıları takip etme veya ticari ölçekte telif hakkını ihlal etmiş olabilecek şüphelileri kovuşturma yetkisi veriyor. Ayrıca, olası bir nedeni olmayan kişilere karşı cezai soruşturmaların ve istilacı aramaların yapılmasına izin veriyor ve bu bağlamda masumiyet karinesini zayıflatıyor ve geçmişte yasadışı olarak kabul edilen aramalara izin veriyor. İlave imza sahipleri, çok fazla müzakere kapsamı olmaksızın ACTA’nın şartlarını kabul etmek zorunda kalacaklardı.
16-18 Haziran 2010 tarihleri arasında, Washington Hukuk Fakültesi’nde “altı kıtadan 90’ın üzerinde akademisyen, uygulayıcı ve kamu yararına çalışan kuruluşun” katıldığı bir konferans düzenlendi. Sonuçları 23 Haziran 2010’da American University Washington College of Law web sitesinde yayınlandı. “Halka açık olarak yayınlanan ACTA taslağının şartlarının, müzakereciler tarafından özellikle reddedilen her endişe dahil olmak üzere çok sayıda kamu çıkarını tehdit ettiği” tespit edildi. 75’ten fazla hukuk profesöründen oluşan bir grup, Başkan Obama’ya anlaşmada bir dizi değişiklik talep eden bir mektup imzaladı. Mektup, anlamlı bir şeffaflık kanıtının bulunmadığını iddia ediyor.
SOPA ve PIPA ile Paralellikler
International Business Times’tan Connor Adams Sheets, dijital hak savunucularının ACTA ve SOPA’yı karşılaştırdığı ancak ACTA’da SOPA’dan daha fazla endişe duyduğu beş kategoriyi sıraladı. Bunlar arasında, anlaşmanın daha geniş uluslararası doğası, temel şeffaflık eksikliği, görece yasalaşma kolaylığı, imzacıların desteğinin derecesi ve küresel siyasi sahnede görünürlük eksikliği vardı. Bunlar arasında, anlaşmanın daha geniş uluslararası doğası, temel şeffaflık eksikliği, görece yasalaşma kolaylığı, imzacıların desteğinin derecesi ve küresel siyasi sahnede görünürlük eksikliği vardı. Forbes yazarı E.D. Kain, ACTA’nın özelliklerini SOPA ve PIPA’nın özellikleriyle karşılaştırdı ve her birinin “opaklığıyla tanındığına: gizli müzakereler, kapalı kapı görüşmeleri, kamuya açık olmayan tartışmalar” olduğuna dikkat çekti.
Açıklama Talepleri
Eylül 2008’de, bir dizi çıkar grubu, ACTA müzakerelerine tarafları gelişen anlaşmanın dilini açıklamaya çağırdı. Açık mektupta, gruplar şunları savundu: “Anlaşma metni ve ilgili tartışma belgeleri gizli kaldığı için, halkın bu ve ilgili endişelerin hak edilip edilmediğini ve ne ölçüde haklı olduğunu değerlendirmesinin bir yolu yok.” Çıkar grupları arasında şunlar yer aldı: Tüketiciler Birliği, Electronic Frontier Foundation, Essential Action, IP Justice, Knowledge Ecology International, Public Knowledge, Global Trade Watch, ABD Kamu Çıkarı Araştırma Grubu, IP Left (Kore), Kanada Kütüphane Derneği, the Japonya Tüketiciler Birliği, Tüketici Odaklılık (Birleşik Krallık) ve Sınır Tanımayan Doktorlar’ın Temel İlaçlar Kampanyası. Electronic Frontier Foundation ve Public Knowledge, Bilgi Edinme Özgürlüğü Yasası talebinde bulundu ancak reddedildi.
Avustralya
İlgili kuruluşlardan oluşan bir koalisyon, sorumlu Avustralya Hükümeti bakanlığı olan, Dışişleri ve Ticaret Departmanına sunulmuştur.
Sunum, tüketici sağlığını veya güvenliğini tehlikeye attığında veya ticari ölçekte ihlal oluşturduğunda sahteciliğin azaltılmasının önemli olduğu konusunda hemfikirdi. Ancak koalisyon, bu hedefe ulaşmanın meşru ticari, sosyal, yenilikçi ve yaratıcı faaliyetleri, tüketicilerin haklarını veya serbest bilgi akışını tehdit etmemesi gerektiğini vurguladı. Koalisyon, önerilen mevcut anlaşmanın şeffaflık, artan gümrük arama yetkileri, fikri mülkiyet ihlali için artan cezalar ve yasal süreç eksikliği ile ilgili ciddi endişeler yarattığını kaydetti.
Koalisyon şunlardan oluşuyordu:
- Avustralya Dijital İttifakı – uygun şekilde dengelenmiş bir telif hakkı rejimini savunan bir kamu yararına telif hakkı kuruluşu;
- Avustralya Kütüphane ve Bilgi Derneği – Avustralya kütüphane ve bilgi hizmetleri sektörü için en üst düzey profesyonel organizasyon;
- Choice – Avustralyalı tüketiciler adına kampanya yürüten, kâr amacı gütmeyen bir tüketici organizasyonu; ve
- İnternet Endüstrisi Derneği – Avustralya’nın hükümete politika girdisi sağlayan ve çeşitli konularda savunuculuk yapan ulusal İnternet endüstrisi kuruluşu.
Kanada
Ottawa Üniversitesi’nin Kanada İnternet Politikası ve Kamu Yararı Kliniği, hükümetin pozisyonunu görmek için Bilgiye Erişim Yasası talebinde bulundu, ancak diğer her şey karartılmış olarak yalnızca anlaşmanın başlığını belirten bir belge aldı.
Avrupa Birliği
Kasım 2008’de, Özgür Bilgi Altyapısı Vakfı, AB Konseyi’nden, özellikle yayınlanacak on iki belgeyi belirterek, gizli Sahteciliğe Karşı Ticaret Anlaşması (ACTA) belgelerini talep etti. Talep AB konseyi tarafından reddedildi ve “bu bilgilerin açıklanmasının müzakerelerin düzgün yürütülmesini engelleyebileceği, Avrupa Birliği’nin bu müzakerelerdeki konumunu zayıflatacağı ve ilgili üçüncü taraflarla ilişkileri etkileyebileceği” belirtildi. Mart 2010’da Avrupa Parlamentosu, kamu işlerinde daha fazla şeffaflık talep eden ve diğer şeylerin yanı sıra Avrupa Komisyonu’nu müzakerelerle ilgili tüm belgeleri kamuya açmaya çağıran bir kararı kabul etti.
Yeni Zelanda
Ağustos 2005’te, ACTA müzakerelerinde daha fazla şeffaflık talep etmek için STK’lar ve bireylerden oluşan bir koalisyon kuruldu. Ekonomik Kalkınma Bakanlığı (MED) ve Dışişleri ve Ticaret Bakanlığı (MFAT) tarafından 16 Aralık 2009’da düzenlenen brifinglerde, koalisyon örgütlerinden temsilciler Yeni Zelanda müzakerecilerini destekleyerek daha fazla şeffaflık çağrısı yapmak istediklerini belirttiler. Aralık 2009’da Yeni Zelandalı iki Parlamento üyesi, Clare Curran (İşçi Partisi) ve Peter Dunne (Birleşik Gelecek Partisi) de gizliliğe duyulan ihtiyacı kamuoyu önünde sorguladı.
Mart 2010’da, Yeni Zelanda dijital sivil haklar kuruluşu olan Tech Liberty, ACTA ile ilgili Resmi Bilgi Yasası talebine bir yanıt aldı. Ekonomik Kalkınma Bakanlığı ile Dışişleri ve Ticaret Bakanlığı’ndan mektuplar ve ayrıca Yeni Zelanda hükümetinin ACTA’ya katılmayı kabul ettiği Mayıs 2008 kabine belgesi verildi. Nisan 2010 ACTA müzakerelerinin yeri, ACTA’ya katılımla ilgili kabine tartışma belgesi ve müzakere metinlerinin taslaklarının tüm kopyaları ve Yeni Zelanda’nın müzakerelerdeki konumunu ifade eden tüm belgeler dahil olmak üzere kabine belgesinin bölümleri ve TechLiberty tarafından yöneltilen soruların yanıtları saklandı. Bu bilgiler, Yeni Zelanda Hükümeti’nin uluslararası ilişkilerine zarar vereceği, gerçek kişilerin mahremiyetini etkileyeceği, kamu işlerinin etkin bir şekilde yürütülmesinin gerekli olduğu durumlarda ve hükümetin müzakereleri (ticari ve endüstriyel müzakereler dahil) yürütmesini sağlamak için bilgilerin saklanmasının gerekli olduğu durumlarda bilgilerin saklanmasına izin veren Resmi Bilgi Yasası hükümleri uyarınca saklanmıştır.
Nisan 2010’da Yeni Zelanda örgütlerinden oluşan bir koalisyon, Wellington Yeni Zelanda’da düzenlenen müzakere turundan hemen önce PublicACTA etkinliğini düzenledi. PublicACTA etkinliğinde katılımcılar Wellington Deklarasyonu’nun taslağını hazırladılar. Wellington Deklarasyonu, belgeyi diğer tüm müzakere ülkelerinden temsilcilere sağlayan Yeni Zelanda müzakerecilerine teslim edildi. Nisan 2010’daki Wellington müzakere turunun ardından, ACTA’nın metni kamuoyuna açıklandı. Bu, ACTA müzakereleri sırasında meydana gelen tek olaydı.
Amerika Birleşik Devletleri
Hem Bush yönetimi hem de Obama yönetimi ACTA metninin kamuoyuna açıklanması taleplerini reddetmiş ve Beyaz Saray ifşanın “ulusal güvenliğe zarar vereceğini” söylemişti. 2009’da Knowledge Ecology International, Amerika Birleşik Devletleri’nde Bilgi Edinme Özgürlüğü Yasası talebinde bulundu, ancak talepleri reddedildi. Amerika Birleşik Devletleri Ticaret Temsilciliği Ofisi’nin Bilgi Edinme Özgürlüğü ofisi, talebin “ulusal güvenlik çıkarına uygun şekilde sınıflandırılmış” materyal olduğu için reddedildiğini belirtti. ABD Senatörleri Bernie Sanders (I-VT) ve Sherrod Brown (D-OH) 23 Kasım 2009’da ABD Ticaret Temsilcisinden ACTA metnini halka açıklamasını isteyen bir mektup kaleme aldılar.
Protestolar ve dilekçeler
Wellington Deklarasyonuna İlişkin Dilekçe
Wellington Deklarasyonu’nun 10 Nisan 2010’da yazılmasının ardından, dilekçesi ilk üç gün içinde dünya çapında 7.000’den fazla kişi tarafından imzalandı.
Polonya’da İlk Halk Gösterileri
Polonya’nın 19 Ocak 2012’de anlaşmayı 26 Ocak’ta imzalayacağını açıklamasının ardından, 21 Ocak’ta başlayan hizmet reddi saldırıları nedeniyle bir dizi Polonya hükümeti web sitesi kapatıldı. Web siteleri Başbakanlık, Kültür ve Ulusal Miras Bakanlığı, Cumhurbaşkanı ve Sejm’inkileri içeriyordu. 23 Ocak’ta Polonya Başbakanı’nın internet sitesi hacklendi. Sayfanın içeriği, internet kullanıcılarının ACTA’ya atfedilen gizlilik tehditlerine karşı çıkmaya çağrıldığı bir video ile değiştirildi. 24 Ocak’ta Varşova’daki Avrupa Parlamentosu binası önünde binden fazla kişi protesto gösterisi yaptı. 25 Ocak’ta Krakov’da en az 15.000, Wrocław’da 5.000 kişi gösteri yaptı ve ülke genelindeki şehirlerde önemli protestolar düzenlendi. Polonyalı sosyal siteler Demotywatory.pl, JoeMonster.org, Kwejk.pl, AntyWeb.pl ve Wykop.pl, Polonya’nın Sahteciliğe Karşı Ticaret Anlaşmasını imzalama planını protesto etmek için SOPA’dan ilham alan 2012 Wikipedia kesintisine benzer bir karartmayı düşündüklerini açıkladılar. 27 Ocak’ta Millward Brown SMG/KRC tarafından yürütülen bir anket, Polonyalıların %64’ünün anlaşmanın imzalanmasına karşı çıktığını, %60’ının anlaşmanın birincil amacına ulaşamayacağına inandığını ve %50’sinin temel özgürlükleri kısıtlayacağını düşündüğünü belirtti. 27 Ocak’ta ülke çapında protestocuların sayısı on binleri buldu. Gösterilerin ardından Interia.pl ve RMF FM, milletvekillerine ACTA ile ilgili 1,8 milyon e-posta gönderdi ve etkinliğe katılanların %97’si anlaşmaya karşı çıktı.
AB Parlamentosu Raportörünün istifası
Avrupa Parlamentosu’nun ACTA raportörü Kader Arif, 26 Ocak 2012’de görevinden istifa etti ve anlaşmayı “sivil toplum kuruluşlarının dahil edilmemesi, müzakerelerin başlangıcından itibaren şeffaflık eksikliği, imzalamanın hiçbir açıklama yapılmadan tekrar tekrar ertelenmesi, [ve] AB Parlamentosu’nun çeşitli vesilelerle mecliste dile getirilen taleplerinin dışlanması” nedenleriyle “mümkün olan en güçlü şekilde” kınadı ve niyetinin “güçlü bir sinyal göndermek ve kamuoyunu bu kabul edilemez durum hakkında uyarmak” ve “bu maskeli baloya katılmayı reddetmek” olduğunu belirterek sonlandırdı.
Polonya
23 Ocak’ta Polonya Kişisel Verilerinin Korunması Genel Müfettişi, Polonya Anayasası tarafından güvence altına alınan hak ve özgürlüklere bir tehdit olduğunu düşünerek ACTA’nın imzalanmamasını tavsiye etti. 26 Ocak 2012’de bir grup Polonyalı politikacı, parlamento işlemleri sırasında Guy Fawkes maskelerini havaya kaldırarak anlaşmayı onaylamadıklarını ifade ettiler. Bu olayın görüntüleri internette hızla yayıldı. Techdirt’ten Mike Masnick sonuç olarak, Time Warner maskelerin fikri mülkiyet haklarına sahip olduğundan ve tipik olarak tasvirleri için telif ücreti beklediğinden, el yapımı maskelerin sembolik olarak “sahte” olduğunu belirtti. Polonya sağcı muhalefet partisi Hukuk ve Adalet, daha sonra ACTA için referandum çağrısında bulundu.
Daha sonra Polonya Başbakanı Donald Tusk, onayın “askıya alındığını” belirtti. 17 Şubat 2012’de Başbakan Donald Tusk, Polonya’nın “onaylama planlarından vazgeçtiğini” ve şimdi ACTA’ya verdiği desteği “hata olarak” gördüğünü söyledi. Başbakan Tusk ayrıca AB’deki diğer liderlere onları “ACTA’yı reddetmeye” çağıran bir mektup gönderdi.
Polonya ayrıca ACTA karşıtı protestolarla ilgili büyük bir internet aktivizm alanı olmuştur ve bir dizi Polonya hükümet web sitesi ACTA’ya yönelik eleştirileri sergilemek için saldırıya uğramıştır.
Slovenya
Slovenya’nın Japonya Büyükelçisi Helena Drnovšek-Zorko, 31 Ocak 2012’de anlaşmayı imzaladığı için derin pişmanlık duyduğunu belirten bir bildiri yayınladı. “ACTA’yı vatandaşlığıma dikkat etmeden imzaladım, çünkü yeterince dikkatimi vermemiştim. Oldukça basit, imzalamam talimatı verilen sözleşmeyi, kendi vatandaşlığıma göre insanlık tarihinin en büyük ve en önemli ağına katılım özgürlüğünü sınırlayan ve bundan alıkoyan ve bu nedenle özellikle çocuklarımızın geleceğini sınırlandıran sözleşmeyle açıkça ilişkilendirmedim.” dedi.
Hacktivist grup Anonymous’un Sloven üyeleri, anlaşmanın imzalanmasına karşı olduklarını açıkladılar ve hükümet yetkililerine ve Nova Ljubljanska bankaya karşı çeşitli web sitelerinde video tehditleri yayınladılar ve bankayı yolsuzlukla suçladılar.
Polis tahminlerine göre, 4 Şubat 2012’de 3000 Sloven Ljubljana’daki Kongre Meydanı’nda ve yaklaşık 300 kişi de Maribor’da protesto yaptı. Nova Ljubljanska bankası da bir siber saldırıyla yaklaşık bir saat boyunca çevrimdışı oldu.
İsveç
ACTA’ya karşı gösteri yapmak için açılan Facebook etkinliğine yaklaşık 12.000 kişi kaydoldu. Birkaç bin İsveçli 4 Şubat 2012’de İsveç’teki şehirlerde protesto yaptı. 11 Şubat 2012’de Stockholm’ün merkezinde, Helsingborg ve Jönköping’de, o günkü küresel protestolarla aynı zamana denk gelecek şekilde, birkaç yüz katılımcıyla daha küçük bir protesto düzenlendi. Daha sonra 25 Şubat 2012’de Göteborg’da başka bir protesto gerçekleştirildi ve Gotaplatsen’deki gösteriye 1000’den fazla katılımcı katıldı. Diğer konuşmacılar arasında, 2002’den beri Göteborg’da ikamet eden, Özgür Bilgi Altyapısı Vakfı’nın (2008-günümüz) başkan yardımcısı Kanada doğumlu Laura Creighton da vardı.
İsveç Korsan Partisi ve onun Avrupa Parlamentosu Üyeleri (MEP’ler) Christian Engström ve Amelia Andersdotter ve parti lideri olarak Anna Troberg, 9 Haziran 2012’de Stockholm ve Göteborg’da daha sonraki gösteriler de dahil olmak üzere dünyanın diğer yerlerinde gösterilerle aynı zamanda yapılan İsveç protestolarının düzenlenmesinde yer aldı. Sol Parti ve milletvekilleri Mikael Gustafsson’ın yanı sıra, İsveç Yeşiller Partisi ve milletvekilleri Carl Schlyter da, ACTA’ya karşı çalıştı.
11 Şubat 2012’de Avrupa’daki Protestolar
11 Şubat 2012’de 200’den fazla Avrupa şehrinde ACTA’ya karşı protestolar düzenlendi. 21 Şubat 2012’de bir haber raporunda, “Avrupa’da anlaşmayı imzalayan birçok ülkenin, kamuoyunun tepkisine yanıt olarak anlaşmanın onaylanmasını ve anlaşmanın uygulanmasını etkili bir şekilde engellediği” belirtildi. Almanya’daki protestolar 10.000’den fazla katılımcıyı çekerken, Sofya’da 8.000’e kadar Bulgar protesto yaptı.
Dilekçeler
18 Şubat 2012’de jestemprzeciwacta.pl’de Polonya’da referandum isteyen bir dilekçe 415.300’den fazla imzaya ulaştı. Avaaz’da dünya çapında benzer bir dilekçe 25 Ocak’tan bu yana 2,5 milyonun üzerinde imza topladı. İngiltere Hükümeti’nin Directgov web sitesinde bulunan Birleşik Krallık vatandaşlarına yönelik bir dilekçe, 18 Şubat itibariyle 14.500’ün üzerinde imzaya ulaştı. Estonya vatandaşlarına yönelik bir dilekçe 18 Şubat itibarıyla 7.200’ün üzerinde imzaya ulaştı.
Amerika Birleşik Devletleri’nde, ACTA ile ilgili birkaç Beyaz Saray dilekçesi oluşturuldu. 21 Ocak 2012’de “ACTA’yı Sonlandırın ve İnternette Gizlilik Hakkımızı Koruyun” başlıklı bir dilekçe oluşturuldu ve bir ay içinde 25.000 imza eşiğine ulaştı. Bu kampanya 9 Haziran’da toplam 47.517 imza ile sona erdi. Daha sonra, Haziran 2012’de, Beyaz Saray Personeli adına Büyükelçi Miriam Sapiro (ABD Ticaret Temsilci Yardımcısı), dilekçeye yanıt olarak resmi Beyaz Saray’ın duruşunu sundu. Bir diğer dilekçe ise, “Lütfen Ticaret Anlaşmaları Anayasası’nın Gerektirdiği Gibi Onay İçin Senato’ya Teklif Götürün” 22 Ocak 2012’de oluşturulmuş, ancak bir ay içinde 25.000 imza eşiğine ulaşamamıştır. Ay sonunda kaydedilen yaklaşık 12.850 imza ile 21 Şubat itibariyle bu kampanyanın “süresi doldu”.
