Keynes Genel Teori ’de yatırım projesinin bugünkü değerini sıfır kılan ve dolayısıyla da yatırım projesinin beklenen net getirilerinin bugünkü değerini bugünkü maliyetine, sermaye malının bugünkü arz fiyatına eşit kılan iskonto haddini, sermayenin marjinal etkinliği olarak adlandırmıştır.
Keynes’e göre sermayenin marjinal etkinliğini hesaplayan bir girişimci, sermayenin marjinal etkinliği ile piyasa faiz haddini karşılaştırır ve sermayenin marjinal etkinliği piyasa faiz haddinden büyük ( mec > i ) ise, yatırım yapmayı tercih eder. Örneğin ömrü bir yıl olan 100 TL değerindeki bir makineden 130 TL net gelir elde edeceğini tahmin eden ve dolayısıyla sermayenin marjinal etkinliğini % 30 olarak hesaplayan bir girişimci, piyasa faiz haddi %10 iken bu yatırım projesini gerçekleştirmek ister. Zira böyle bir durumda yatırım projesinin girişimciye yüklediği faiz maliyetinin ( sermaye malının arz fiyatı olan 130 lirayı piyasa faiz haddi üzerinden borçlanmanın maliyetinin ya da 130 lirayı piyasa faiz haddi üzerinden borç vermemenin maliyetinin ) %10 olmasına karşılık, yatırım projesinin net getirisi %30’tir ve dolayısıyla girişimci bu projeden % 20 kar elde eder.
Tam tersine sermayenin marjinal etkinliği piyasa faiz haddinden küçük olduğunda ( mec < i ), girişimci yatırım yapmamayı tercih eder. Örneğin, ömrü bir yıl olan 100 TL değerindeki makineden 130 TL net gelir elde edeceğini tahmin eden ve dolayısıyla da sermayenin marjinal etkinliğini % 30 olarak hesaplayan bir girişimci, piyasa faiz haddi % 40 iken söz konusu yatırım projesini gerçekleştirmek istemez. Zira böyle bir durumda yatırım projesinin girişimciye yüklediği faiz maliyetinin ( sermaye malının arz fiyatı olan 130 lirayı piyasa faiz haddi üzerinden borçlanmanın maliyetinin yada 130 lirayı piyasa faiz haddi üzerinden borç vermemenin maliyetinin ) % 40 olmasına karşılık, yatırım projesinin net getirisi % 30’tir ve dolayısıyla da yatırım projesi girişimciye % 10 zarar yükler.
Diğer taraftan her firmanın yatırım portföyünden çok sayıda yatırım projesi vardır. Yatırımın maliyeti – sermaye malının arz fiyatı ve beklenen net gelirleri veri iken veya kısaca sermayenin marjinal etkinliği veri iken faiz haddinin düşmesi, firmaların gerçekleştirmek istedikleri proje sayısının artmasına ( firmaların sermaye malı talebinin artmasına ) yol açar. Bu durum aşağıdaki grafikte gösterilmiştir.
Sermayenin marjinal etkinliğinin ve faiz haddinin dikey eksende, sermaye stokunun yatay eksende yer aldığı grafikte, firmanın başlangıçta sahip olduğu sermaye stoku kadardır ve firmanın yatırım portföyünde A(mec = %12), B(mec = %10), C(mec = %8), D(mec = %12), E(mec = %5), şeklinde beş farklı proje vardır. Dolayısıyla da faiz haddi eğer %9 ise, firma A ve B projelerini gerçekleştirmeye karar verir. Faiz haddi %5.5 iken ise, firma C ve D projelerini gerçekleştirmek ister. Yani faiz haddi i = %9 ve i = %5.5 iken firmanın sahip olmak istediği sermaye stoku sırasıyla ve kadardır. Firmanın sahip olduğu sermaye stoku ile sahip olmak istediği sermaye stoku arasında fark ise, firmanın yapmak istediği yatırıma eşittir. Yani faiz haddi düştüğünde firmanın sahip olmak istediği sermaye stokunun artması, faiz hadi düşünce firmanın yapmayı planladığı yatırımın arttığı anlamına gelir. Bu durum tüm firmanlar için ele alındığında, yatırım ile faiz haddi arasında yine ters yönlü bir ilişki olduğu sonucuna ulaşılır.
