Doğrusal bir talep eğrisinde orta noktadaki esneklik 1’dir ve her noktada esneklik farklıdır. Talep esnekliği, talebin fiyat esnekliği ve talebin gelir esnekliği olmak üzere ikiye ayrılır.
Talebin fiyat esnekliği, bir malın fiyatında değişme olduğunda aynı maldan talep edilen miktarın bu değişmelere olan duyarlılığına denir.
Şeklinde formüle edilir. Talebin fiyat esnekliği her zaman negatiftir. Ama mutlak değer kullanılıp formülden pozitif çıkartılır. Tüketicinin X malından talep ettiği miktarın X malının fiyatındaki her %1lik değişme için % kaç değiştiğini gösterir. Örneğin; X malının fiyatı %10 artmış, tüketicinin talep ettiği miktar %20 azalmış ise talebin fiyat esnekliği yukarıdaki formülü kullanarak hesaplandığında 2 çıkar. Bulunan 2 değeri, tüketicinin X malından talep ettiği miktarın X malının fiyatındaki her %1lik artış için %2 oranında azaldığını ifade eder.
e(d) > 1 olduğu duruma esnek talep denir.
e(d) < 1 olduğu duruma esnek olmayan (az esnek) talep denir.
e(d) = 1 olduğu duruma birim esnek talep denir.
e(d) = 0 olduğu duruma tam esnek olmayan talep denir.
e(d) = ∞ olduğu duruma ise sonsuz esnek talep denir.
Talebin fiyat esnekliğinin belirleyicileri:
- Malın bütçedeki payı: Tüketici bir mal için yaptığı harcamanın bütçedeki payı ne kadar yüksekse talebin fiyat esnekliği o kadar yüksek olur.
- Malın ikamesi: Bir malın ne kadar çok ikamesi var ise fiyat esnekliği o kadar yüksektir.
- Zorunlu ya da lüks mal oluşu: Zorunlu malların aksine lüks mallarda esneklik daha yüksektir.
- Zaman: Talebin fiyat esnekliği kısa bir zaman dilimine kıyasla uzun bir zaman diliminde daha yüksektir.
Talebin gelir esnekliği, bir maldan talep edilen miktarın gelirdeki değişmeye olan duyarlılığıdır. Tüketicinin geliri arttığında bir mal daha az tüketiliyorsa o mal düşük mal, daha çok tüketiliyorsa lüks maldır.
Formülüyle bulunur.
e(m) >0 ise o mal üstün maldır. Pozitif eğimlidir.
e(m) <0 ise o mal düşük maldır. Negatif eğimlidir.
e(m) = 1 ise tüketicinin X malından talep ettiği miktarın gelirdeki her %1lik artış için %1 oranında artması durumudur.
e(m) = 0 ise tüketicinin X malından talep ettiği miktarın gelirdeki değişmeye hiç duyarlı olmaması durumudur.
e(m) >1 ise o mal lüks maldır.
